Chính sách nhà ở xã hội mới: Ấm lòng công nhân lao động

Cải cách thủ tục hành chính

Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội đã đưa ra nhiều quy định nhằm cải cách thủ tục đầu tư như không thực hiện thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư mà thực hiện giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu. Theo đó cắt giảm được khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành.

Đồng thời, không yêu cầu thực hiện bước lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, theo đó cắt giảm được 65 ngày so với quy định hiện hành (bằng 100%); bỏ thủ tục thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại cơ quan chuyên môn về xây dựng, theo đó cắt giảm được 15 – 35 ngày so với quy định hiện hành tùy theo quy mô dự án (100%).

Nghị quyết cũng không yêu cầu phải thực hiện quy trình đấu thầu rộng rãi đối với các gói thầu lựa chọn nhà thầu trong hoạt động xây dựng mà được áp dụng quy trình chỉ định thầu rút gọn, theo đó cắt giảm được 45 – 105 ngày so với quy định hiện hành tùy theo hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước hay quốc tế (75-90%).

Miễn giấy phép xây dựng với trường hợp áp dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình, theo đó cắt giảm được 20 – 30 ngày so với quy định hiện hành tùy theo loại và cấp công trình (100%).

Không yêu cầu thẩm định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội tại cơ quan chuyên môn cấp tỉnh mà do chủ đầu tư tự xây dựng, phê duyệt, sau khi hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng, chủ đầu tư có trách nhiệm thực hiện kiểm toán, quyết toán và gửi hồ sơ đến cơ quan chuyên môn cấp tỉnh để kiểm tra. Quy định này cắt giảm được ít nhất 30 ngày so với quy định hiện hành tùy theo từng trường hợp cụ thể (100%).

Phó Chủ tịch LĐLĐ thành phố Hà Nội Nguyễn Chính Hữu thăm hỏi, động viên người lao động.

Dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không phải thực hiện thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại cơ quan chuyên môn về xây dựng theo quy định của pháp luật về xây dựng. Chủ đầu tư, người quyết định đầu tư tự tổ chức thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi và chịu trách nhiệm bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật về xây dựng.

Việc thẩm định thiết kế về phòng cháy và chữa cháy tại cơ quan chuyên môn về xây dựng theo quy định của pháp luật về phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ được thực hiện lồng ghép trong thủ tục cấp giấy phép xây dựng đối với trường hợp yêu cầu phải cấp giấy phép xây dựng và do cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng thực hiện trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ…

Đồng thời Nghị quyết đã bổ sung trách nhiệm của Chính phủ trong việc quy định: “Việc phòng ngừa sơ hở, tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, trục lợi chính sách”; có giải pháp kiểm soát, kiểm tra, kiểm định chất lượng nhà ở xã hội.

Thành lập Quỹ nhà ở quốc gia

Một điểm mới quan trọng của Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội là quy định về Quỹ nhà ở quốc gia. Đây là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận; bao gồm quỹ nhà ở trung ương do Chính phủ thành lập, quỹ nhà ở địa phương do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập.

Quỹ nhà ở quốc gia được hình thành từ nguồn ngân sách nhà nước cấp, tiền trích từ số tiền tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở, từ tiền bán nhà ở thuộc tài sản công, từ tiền đấu giá quyền sử dụng đất…; tiếp nhận nguồn hỗ trợ tự nguyện, nguồn đóng góp của tổ chức, cá nhân trong nước, ngoài nước và nguồn huy động hợp pháp khác.

Quỹ nhà ở quốc gia để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, tạo lập nhà ở xã hội để cho thuê, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê.

Căn cứ phương pháp xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội và lợi nhuận định mức theo quy định của pháp luật về nhà ở, chủ đầu tư tự xây dựng, thuê tư vấn có đủ điều kiện năng lực về hoạt động xây dựng để thẩm tra trước khi chủ đầu tư phê duyệt giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội.

Việc xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội được thực hiện đối với một hoặc một số công trình của dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội theo giai đoạn thực hiện hoặc theo phân kỳ đầu tư, từng dự án thành phần hoặc toàn bộ dự án.

Sau khi nghiệm thu hoàn thành công trình xây dựng đưa vào sử dụng, chủ đầu tư có trách nhiệm thực hiện kiểm toán, quyết toán về chi phí đầu tư xây dựng theo quy định của pháp luật, gửi cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để kiểm tra giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội.

Trường hợp giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội theo kiểm toán, quyết toán cao hơn giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội do chủ đầu tư đã ký hợp đồng thì chủ đầu tư không được thu thêm phần chênh lệch của người mua, thuê mua nhà ở xã hội; trường hợp thấp hơn thì chủ đầu tư phải hoàn trả lại phần chênh lệch cho người mua, thuê mua nhà ở xã hội…

Cần thông tin cụ thể, công khai

Thực tế cho thấy, một trong những khó khăn lớn nhất mà công nhân lao động đang đối mặt là nhà ở. Được thuê, mua nhà ở xã hội với giá phù hợp luôn là mơ ước của hầu hết công nhân lao động. Tuy nhiên, tỷ lệ công nhân lao động có thể thuê, mua được nhà vẫn còn rất thấp.

Chị Vũ Thị Tú, Công ty Matsuo Industries Việt Nam chia sẻ: “Bản thân tôi, hiểu biết về công nghệ thông tin không được tốt lắm nên khó nắm bắt nhanh các thông tin về mua nhà hay thuê nhà ở xã hội. Khi nghe tin có bán nhà ở xã hội, tôi cũng không biết phải mua hồ sơ từ đâu.

Tôi thấy nhiều người mua nhà toàn qua môi giới, nhờ họ làm thủ tục cho. Vì vậy, tôi mong muốn, thông tin về mua bán nhà ở xã hội có thể được triển khai trong Công ty, để công nhân nắm bắt được tốt hơn. Đồng thời, hồ sơ cần những giấy tờ gì và địa chỉ mua hồ sơ, nộp hồ sơ ở đâu cũng cần thông tin cụ thể cho công nhân lao động biết”, chị Tú mong muốn.

Có nhà ở sẽ giúp người lao động an cư, gắn bó với doanh nghiệp.

Anh Nguyễn Huy Trường, Công ty Cổ phần Thương mại, Tư vấn và Xây dựng Vĩnh Hưng cho hay, với những người lao động chưa có nhà ở, mong muốn trước hết là lãi suất cho vay mua nhà phải được ưu đãi trong thời gian tầm 3 -5 năm. Vì nếu chỉ được ưu đãi trong 1 – 2 năm đầu, sau đó lãi suất thả nổi thì người mua sẽ chịu áp lực rất lớn về tài chính. Thực tế đã có những người đến lúc này phải bán vội nhà đi để trả nợ.

Theo anh Trường, từ lúc mua nhà đến lúc ổn định, cũng phải cần từ 3 – 5 năm. Thời gian này cũng phù hợp với chu kì Nhà nước yêu cầu khoảng hơn 5 năm thì mới được phép bán nhà ở xã hội, nếu lúc này khó khăn quá, người mua phải bán đi thì vẫn bán được giá cao để đủ khả năng trả nợ.

Anh Trường cũng cho rằng, không phải ai cũng may mắn bốc thăm trúng được cơ hội mua nhà ở xã hội, nguồn cung ít, nên xảy tình trạng phải qua trung gian để mua bán, khiến chi phí đội lên. Anh mong muốn có thông tin công khai, rộng rãi, cơ hội công bằng trong tiếp cận với nhà ở xã hội, tránh tình trạng người có tiền có thể mua để đầu tư, còn người có nhu cầu thật lại khó tiếp cận.

Bên cạnh đó, anh Trường cũng quan tâm đến vị trí nhà ở, vì thực tế nhiều người cố gắng mua được nhà ở xã hội do phù hợp với khả năng tài chính, nhưng lại rất xa với nơi làm việc, dẫn tới bị mất quá nhiều thời gian để đi lại, ảnh hưởng đến sức khỏe, thời gian, những công việc cá nhân của gia đình. “Vì vậy, tôi mong rằng Nhà nước sẽ quy hoạch địa điểm xây nhà ở xã hội phù hợp, thuận tiện cho người dân”, anh Trường bày tỏ.

Công đoàn cần hỗ trợ người lao động

Vui mừng trước những chính sách phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân của Nhà nước đang triển khai là chia sẻ của anh Đinh Minh Quyền, Công ty cổ phần đầu tư thương mại phát triển Nhất Tín.

“Việc có được nơi ở ổn định, gần nơi làm việc là nguyện vọng tha thiết của tất cả người lao động, đặc biệt là người lao động ngoại tỉnh như tôi. Thực tế cho thấy, tiền thuê nhà là khoản chi phí chiếm tỷ lệ cao nhất trong các khoản chi tiêu của mỗi người lao động. Giá thuê nhà ở ngày càng tăng trong khi thu nhập của người lao động tăng rất chậm, thậm chí có thể giảm, vì vậy một trong những nguyên nhân dẫn đến người lao động khó bám trụ được với công việc chính là không có nơi ở ổn định.

Thông qua các kênh thông tin, tôi có biết về chính sách hỗ trợ để công nhân mua nhà ở xã hội, thuê nhà ở công nhân, tuy nhiên qua tìm hiểu tôi thấy số lượng, quy mô nhà vẫn rất ít so với nhu cầu thực tế, việc tiếp cận để mua, thuê được là rất khó, thủ tục cũng khá phức tạp”, anh Quyền cho hay.

Bên cạnh đó, theo anh Quyền, các điều kiện để mua, thuê nhà ở xã hội, nhà ở công nhân còn có những điểm chưa hợp lý. Đơn cử như điều kiện về thu nhập để mua nhà ở xã hội là thu nhập hằng tháng của người lao động độc thân không quá 15 triệu đồng, của hai vợ chồng không quá 30 triệu đồng.

“Tôi cho rằng những người lao động đáp ứng điều kiện này về cơ bản không có đủ tích lũy để mua được nhà, kể cả với giá rất ưu đãi. Ngược lại, với những lao động đã có thời gian làm việc đủ lâu để có một khoản tích lũy nhất định, thì mức thu nhập hiện tại của họ dù chưa quá cao nhưng lại đã vượt mốc quy định, cũng không thuộc đối tượng được mua”, anh Quyền nói.

Vì vậy, anh Quyền mong muốn các cơ quan chức năng xem xét lại các quy định này, hoặc có các quy định chi tiết hơn để sát với thực tế, ví dụ như quy định chi tiết về điều kiện đối với người lao động tại từng khu vực, người lao đông có gia đình, có người phụ thuộc…

Đáng quan tâm, anh Quyền cho rằng: “Việc truyền thông các chính sách về nhà ở xã hội, nhà ở công nhân cũng rất quan trọng, tại công ty chúng tôi nhiều người lao động không nắm được các chính sách này. Thực tế việc tiếp cận thông tin về các dự án nhà ở thương mại rất dễ, nhưng với nhà ở xã hội gần như đối tượng mà chính sách hướng đến là là nhóm ít nhận được thông tin nhất.

Do vậy tôi rất mong các cơ quan chức năng quan tâm đến vấn đề này. Theo tôi, một trong những kênh truyền thông hiệu quả và tin cậy nhất là mạng lưới tổ chức Công đoàn, Công đoàn cần phải được cung cấp thông tin và hỗ trợ người lao động, việc này sẽ hạn chế tình trạng cò, môi giới mua nhà xã hội, các hành vi trục lợi chính sách xảy ra”.

Mong muốn của anh Quyền cũng là mong muốn của hầu hết người lao động chưa có nhà ở. Nhiều người mong không chỉ có thêm nhà ở xã hội được bán, mà còn có nhiều khu nhà cho thuê, với chi phí phù hợp với thu nhập trung bình của đa số người lao động. Đồng thời, tại các khu nhà cho công nhân lao động thuê, các nhà đầu tư phải cung cấp thêm những tiện ích tối thiểu để hỗ trợ đời sống như nhà trẻ, nhà hoạt động cộng đồng, trang thiết bị đảm bảo an ninh an toàn về phòng cháy, chữa cháy…

Có một ngôi nhà của riêng mình luôn là mong muốn của mỗi người dân và có thể nói, chưa bao giờ các chính sách về nhà ở cho người dân lại được Đảng, Nhà nước quan tâm và triển khai mạnh mẽ như hiện nay. Ưu đãi tín dụng nhà ở cho người trẻ, lập Quỹ nhà ở quốc gia, nhà ở lưu trú cho công nhân lao động… và các cơ chế, chính sách trong Nghị quyết 201/2025/QH15 chắc chắn sẽ là giải pháp để hiện thực hóa mong muốn “an cư, lạc nghiệp”, nhất là với người có thu nhập thấp, công nhân lao động và các đối tượng chính sách.