Chủ tịch Hồ Chí Minh: Người đặt nền móng Báo chí cách mạng Việt Nam

Hoàn thành sứ mệnh lịch sử

Sau bao năm bôn ba, hoạt động tại nước ngoài, đặc biệt là Pháp, Liên Xô để tìm con đường giải phóng dân tộc thoát khỏi ách đô hộ của thực dân Pháp, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã tiếp cận được chủ nghĩa Mác – Lênin và “ánh sáng” từ Cách mạng tháng Mười Nga vĩ đại. Đặc biệt, bản Sơ thảo lần thứ nhất Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lênin được Đại hội lần thứ hai Quốc tế Cộng sản họp năm 1920 thông qua, đã vạch ra đường lối cơ bản cho phong trào cách mạng ở các nước thuộc địa và phụ thuộc.

Luận cương của Lênin đã chỉ cho Nguyễn Ái Quốc con đường giành độc lập cho dân tộc và tự do cho đồng bào. Sau này, khi kể lại sự kiện quan trọng đó, Người nói: “Luận cương của Lênin làm cho tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: “Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta”! Từ đó, tôi hoàn toàn tin theo Lênin, tin theo Quốc tế thứ ba”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh – Người đặt nền móng cho báo chí Cách mạng Việt Nam. (Ảnh tư liệu TTXVN)

Khi đã tiếp cận được chủ nghĩa Mác – Lênin, ánh sáng Cách mạng tháng Mười Nga, bản Sơ thảo lần thứ nhất Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lênin, một trong những vấn đề quan trọng được đặt ra làm thế nào để tuyên truyền chủ nghĩa Mác – Lênin, nội dung bản sơ thảo vào Việt Nam, đặc biệt là công nhân, tri thức, các đảng phái… nhằm tiến tới thành lập một chính đảng duy nhất (Đảng Cộng sản) đủ sức lãnh đạo cách mạng Việt Nam giành độc lập, tự do cho Tổ quốc. Chính vì thế, cuối năm 1924, Nguyễn Ái Quốc bí mật đến Quảng Châu (Trung Quốc) hoạt động cách mạng, tại đây Người đã thành lập tờ Báo Thanh Niên cơ quan của Việt Nam Thanh niên cách mạng Đồng chí hội.

Các bài viết trên Báo Thanh Niên thường ngắn gọn, dễ hiểu, có trích dẫn thông tin, số liệu cụ thể và so sánh để giải thích các vấn đề. Tờ báo viết bằng tiếng Việt, được bí mật chuyển về nước, lưu hành trong các chi bộ của Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội và những cơ sở cách mạng của Việt kiều ở Pháp và Thái Lan. Thông qua báo Thanh Niên, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã kết hợp một cách nhuần nhuyễn giữa việc truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin với đường lối cứu nước, vận dụng phù hợp lý luận với thực tiễn cách mạng Việt Nam, nên tờ báo có sức thuyết phục, tuyên truyền mạnh mẽ.

Những nội dung trên Báo Thanh Niên đã có tác dụng phát huy mạnh mẽ truyền thống yêu nước nồng nàn của dân tộc Việt Nam và kết hợp một cách nhuần nhuyễn với chủ nghĩa quốc tế vô sản, đề ra những vấn đề cơ bản thuộc về chiến lược, sách lược của cách mạng và vai trò lãnh đạo của một chính đảng của giai cấp công nhân Việt Nam. Tờ báo giúp thanh niên và nhân dân ta lúc đó thoát khỏi tình trạng bế tắc, nâng cao nhiệt thành cách mạng và lòng tin tưởng vào tiền đồ xán lạn của dân tộc.

Trong cuốn sách “Con đường theo Bác” của Hoàng Quốc Việt, do Nhà xuất bản Thanh Niên phát hành năm 1990, nói về vai trò của Báo Thanh Niên có đoạn: “Lớp thanh niên của những năm 1930 như chúng tôi vô cùng háo hức mỗi khi được đọc một cuốn sách, thậm chí một bài báo của C.Mác, Ph. Ăng – ghen, V.I. Lênin, Nguyễn Ái Quốc. Báo Thanh Niên do Bác sáng lập và viết nhiều bài, mỗi lần mang về nước là chúng tôi truyền tay nhau đọc đến nhàu nát, rồi chép đi chép lại đến thuộc lòng. Lúc này, tuy chưa được gặp Bác nhưng qua sách, báo của Bác, chúng tôi đã học được ở Bác rất nhiều. Học Bác về lý tưởng cách mạng và cách làm cách mạng. Học Bác về cách tổ chức một đoàn thể. Học Bác về chủ nghĩa yêu nước thương dân, ghét bọn ăn bám, bóc lột. Bài học đầu tiên mà Bác dạy cho chúng tôi là bài học tư cách người cách mạng”.

Cùng với các hình thức tuyên truyền khác, Báo Thanh Niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập có tác dụng to lớn trong việc chuẩn bị về tư tưởng, lý luận, là tiền đề quan trọng cho thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930) – Đảng của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của toàn thể dân tộc Việt Nam lãnh đạo cách mạng giành độc lập cho Tổ quốc…

Vẹn nguyên bài học

Là người sáng lập tờ Báo Thanh Niên, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là nhà báo vĩ đại, những kinh nghiệm làm báo, lời dạy của Người mãi là kim chỉ nam để mỗi nhà báo cách mạng vận dụng, sáng tạo dẫu cho cấu trúc xã hội, công nghệ số, công nghệ thông tin có thay đổi đến mức nào.

Phát huy tinh thần cách mạng, báo chí tiếp tục tiên phong trên mặt trận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng (Ảnh: Tổng Bí thư Tô Lâm, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú trao giải A cho các cá nhân, nhóm tác giả đạt giải Búa liềm Vàng năm 2024

Cả trên cương vị lãnh đạo, đến trên cương vị “người viết báo”, những lời dạy của Người về làm báo, viết báo không rườm rà, ngắn gọn nhưng vô cùng xúc tích, đủ thành “sách gối đầu giường” cho những người làm báo hiện nay. Chẳng hạn khi Bác nói: Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết như thế nào?- chỉ 11 từ đó của Người cũng đủ đúc kết làm nên thương hiệu một nhà báo cách mạng chân chính. Nếu khi đặt bút, không xác định đối tượng muốn truyền tải đến là ai? Không biết viết với mục đích gì? Và cũng không biết viết như thế nào cho đạt tiêu chuẩn đề ra thì chắc chắn không thể dẫn dắt dư luận. Không đủ sức là “chiến sĩ”, là “binh chủng” trên mặt trận thông tin.

Không những thế, theo Người – nhà báo chân chính phải là người trung thực, khách quan, tôn trọng sự thật. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ dạy: “Không biết rõ, hiểu rõ, chớ nói, chớ viết. Khi không có gì cần nói, không có gì cần viết, chớ nói, chớ viết càn” và “chưa điều tra, chưa nghiên cứu, chưa biết rõ, chớ nói, chớ viết”. Đồng thời, Người cũng đòi hỏi các nhà báo trong mọi trường hợp khen cũng như chê đều với động cơ trong sáng, khách quan, không thể viết báo vì mục đích vụ lợi, cá nhân, ích kỷ.

Trong bài Người tuyên truyền và cách tuyên truyền đăng trên báo Sự thật số 79 (từ ngày 26/6/1947 đến ngày 9/7/1947), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Tuyên truyền là đem một việc gì nói cho dân hiểu, dân nhớ, dân theo, dân làm. Nếu không đạt được mục đích đó, là tuyên truyền thất bại”. Muốn vậy, phải nắm vững đối tượng được tuyên truyền. Nếu người tuyên truyền không điều tra, không phân tích, không nghiên cứu, không hiểu biết quần chúng, chỉ gặp sao nói vậy, bạ gì viết nấy, nhất định thất bại. Người cũng lưu ý rằng, dân chúng không nhất luận như nhau.

Đối với mỗi tầng lớp đối tượng, Người yêu cầu phải có phương thức tuyên truyền thích hợp và phải chú trọng ưu tiên cho lớp đối tượng có trình độ nhận thức, văn hóa thấp. Bởi vì đối tượng này hiểu được thì các đối tượng khác cũng nắm bắt dễ dàng. Người đặc biệt phê phán thói “ba hoa”, kiểu “thường nói một chiều và đôi khi thổi phồng các thành tích, mà ít hoặc không nói đúng mức đến khó khăn và khuyết điểm của ta”. Người dạy: “Nêu cái hay, cái tốt, thì phải có chừng mực, chớ phóng đại. Có thế nào nói thế ấy”.

Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày báo chí Cách mạng Việt Nam, chúng ta tưởng nhớ và mãi ghi ơn công lao của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh – nhà báo vĩ đại đã dựng nền móng cho báo chí cách mạng Việt Nam. Những lời dạy của Người luôn là kim chỉ nam, mãi vẹn nguyên giá trị với những người làm báo hôm nay. Tưởng nhớ công lao của Người, mỗi nhà báo cách mạng nguyện trung thành với Đảng, với Tổ quốc và Nhân dân, mang hết tài năng, tâm huyết cùng với toàn Đảng, toàn quân, toàn dân bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình giàu mạnh của đất nước.