Công tác giám sát là trọng tâm của cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp trong giai đoạn này

Sáng 14/6, tại ngày làm việc thứ nhất của Hội nghị Tập huấn toàn quốc chuyên môn, nghiệp vụ liên quan đến công tác tổ chức xây dựng Đảng, quản lý Nhà nước, hoạt động của Mặt trận và các đoàn thể chính trị cấp xã mới, ông Trần Tiến Hưng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã giới thiệu những điểm mới cơ bản trong công tác kiểm tra, giám sát của Đảng và chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức ủy ban kiểm tra cấp xã (mới).

Về những điểm mới cơ bản trong công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, ông Trần Tiến Hưng cho biết Quy định mới 296 đã kế thừa và tích hợp các quy định, quyết định của Đảng về công tác về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật, kiểm soát tài sản, thu nhập đảm bảo sự thống nhất trong thực hiện: Quy định số 211-QĐ/TW, ngày 08/11/2013 của Bộ Chính trị về giám sát đảng viên là cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý; Quy định số 86-QĐ/TW, ngày 01/6/2017 của Bộ Chính trị về giám sát trong Đảng; Quyết định số 210-QĐ/TW, ngày 08/11/2013 của Bộ Chính trị ban hành quy định giải quyết tố cáo đối với đảng viên là cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý; Quy định số 85-QĐ/TW, ngày 23/5/2017 của Bộ Chính trị về kiểm tra, giám sát việc kê khai tài sản của cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý; Quy định số 221-QĐ/TW, ngày 30/12/2013 của Bộ Chính trị quy định trách nhiệm của các ban đảng Trung ương tham gia giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng thuộc thẩm quyền của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Lược bỏ các điều, các nội dung liên quan đến ban cán sự đảng, đảng đoàn, cấp ủy, ủy ban kiểm tra cấp quận, huyện và 2 đảng ủy khối ở Trung ương, tỉnh; bổ sung các nội dung liên quan đến cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp của 4 đảng ủy mới của Trung ương và 2 đảng ủy mới trực thuộc cấp tỉnh; quy định mới đối với cấp ủy, ủy ban kiểm tra cấp trên trực tiếp cơ sở (cấp ủy, ủy ban kiểm tra xã, phường, đặc khu) để phù hợp với thực tế việc sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, phương án chính quyền địa phương 2 cấp.

Về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, đã bổ sung nội dung: “Đối với tổ chức đảng, đảng viên ở nước ngoài, thực hiện công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật của Đảng theo Quy định này và các quy định của Bộ Chính trị, Ban Bí thư” để đảm bảo thực tiễn đối với tổ chức đảng, đảng viên ở nước ngoài và phù hợp với Quy định số 141-QĐ/TW, ngày 04/3/2024 của Ban bí thư về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng đối với tổ chức đảng, đảng viên ở nước ngoài.

Cũng theo ông Hưng, công tác giám sát, trong đó có giám sát thường xuyên rất được coi trọng và được xác định là trọng tâm của cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp trong giai đoạn này. Các quy định đã bổ sung, làm rõ hình thức, cách thức giám sát thường xuyên, trách nhiệm của đối tượng được giám sát và thẩm quyền của ủy ban kiểm tra trong giám sát thường xuyên cho phù hợp với việc sắp xếp lại bộ máy tổ chức vừa qua. Cụ thể, Ban Bí thư đã quy định giám sát trực tiếp: Thông qua dự các kỳ họp của cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy; qua sinh hoạt kiểm điểm tự phê bình và phê bình của tổ chức đảng, đảng viên; làm việc trực tiếp, dự các cuộc họp, hội nghị khác của đối tượng giám sát. Giám sát gián tiếp: Qua phần mềm giám sát, hệ thống cơ sở dữ liệu số; xem xét các báo cáo về tổ chức và hoạt động của tổ chức đảng cấp dưới; nghiên cứu các văn bản, báo cáo, thông báo kết luận về các cuộc kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán…

Đáng chú ý, đã bổ sung nội dung về kiểm soát tài sản thu nhập nhằm phù hợp với các quy định hiện hành của Đảng và Nhà nước về nội dung này. Trong đó, quy định rõ đối tượng kiểm soát, nội dung kiểm soát tài sản, thu nhập, cụ thể đối tượng kiểm soát: Đảng viên là cán bộ thuộc diện ban thường vụ cấp uỷ cùng cấp quản lý (không phải là bí thư, phó bí thư cùng cấp) và đảng viên có nghĩa vụ kê khai, công khai tài sản, thu nhập công tác trong các cơ quan đảng cùng cấp và cấp dưới theo quy định”.

Quy định bổ sung thêm chủ thể kiểm soát tài sản, thu nhập, cụ thể: “Ủy ban kiểm tra cấp ủy cấp trên trực tiếp cơ sở trở lên có thẩm quyền kiểm soát tài sản thu nhập, quyết định xác minh tài sản, thu nhập của đảng viên là cán bộ thuộc diện ban thường vụ cấp uỷ cùng cấp quản lý và đảng viên có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập công tác trong các cơ quan đảng cùng cấp và cấp dưới theo quy định, nhưng không phải cán bộ thuộc diện cấp ủy cấp trên quản lý”.

Quy định rõ các trường hợp thực hiện việc xác minh tài sản, thu nhập: “Xác minh tài sản, thu nhập theo quy định của pháp luật khi có đơn thư tố cáo, phản ánh về việc kê khai tài sản, thu nhập không trung thực; có dấu hiệu vi phạm về việc kê khai tài sản, thu nhập không trung thực; có biến động tăng về tài sản, thu nhập mà không kê khai, giải trình không hợp lý về nguồn gốc; theo yêu cầu hoặc kiến nghị của cơ quan có thẩm quyền hoặc theo chỉ đạo của cấp trên; theo kế hoạch xác minh tài sản, thu nhập hằng năm”.

Về công tác kiểm tra giám sát của các cơ quan tham mưu giúp việc cấp ủy, các quy định đã bổ sung thêm 3 nội dung về thẩm quyền, trách nhiệm. Cụ thể, bổ sung trách nhiệm giải quyết tố cáo đối với tổ chức đảng.

Bổ sung “Tham mưu giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng theo quy định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đối với tổ chức đảng, đảng viên khi được cấp có thẩm quyền giao; cử cán bộ tham gia đoàn giải quyết khiếu nại”. Điều này để phù hợp với Quy định số 221-QĐ/TW, ngày 30/12/2013 của Bộ Chính trị quy định trách nhiệm của các ban đảng Trung ương tham gia giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng thuộc thẩm quyền của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và quy trình giải quyết khiếu nại của cấp ủy.

Bổ sung trách nhiệm: “Kết thúc cuộc kiểm tra, giám sát phải có báo cáo kết quả và thông báo kết luận gửi báo cáo cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy”.

Về công tác kiểm tra giám sát của chi bộ, có 2 nội dung mới: “Các chi bộ phải thường xuyên tự giám sát” (ngoài việc tự kiểm tra và kiểm tra, giám sát đảng viên trong chi bộ); đã bổ sung trong nội dung giải quyết tố cáo và kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm của chi bộ đối với đảng viên: “phẩm chất chính trị, tư tưởng”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, “nội dung sinh hoạt đảng” cho đầy đủ hơn và nhằm phòng ngừa suy thoái.

Về nguyên tắc tổ chức của ủy ban kiểm tra các cấp, có 3 điểm mới. Trong đó, lần đầu tiên trong các quy định về công tác kiểm tra giám sát có đề cập đến vấn đề chủ nhiệm UBKT cấp tỉnh, cấp xã không phải là người địa phương. Ban Bí thư đã quy định: ủy ban kiểm tra phối hợp với ban tổ chức của cấp ủy cùng cấp, tham mưu thực hiện chủ trương bố trí chủ nhiệm ủy ban kiểm tra của cấp ủy (cấp tỉnh và xã, phường, đặc khu) không phải người địa phương theo quy định của Đảng về luân chuyển cán bộ”.

Về cơ cấu tổ chức và số lượng ủy viên ủy ban kiểm tra các cấp, có nhiều điểm mới liên quan đến cơ cấu tổ chức, số lượng ủy ban kiểm tra Trung ương, tỉnh, thành ủy, xã, phường thuộc tỉnh ủy, thành ủy, đặc khu, cấp cơ sở, đảng ủy 4 khối trực thuộc Trung ương phù hợp với Chỉ thị số 45-CT/TW, ngày 14/4/2025 và bộ máy tổ chức đảng từ Trung ương đến cơ sở. Trong đó, Trung ương đã nhấn mạnh và quy định tăng số lượng ủy viên ủy ban kiểm tra, phó chủ nhiệm và việc hoạt động chuyên trách của ủy ban kiểm tra các tỉnh ủy, thành ủy, ủy ban kiểm tra cấp xã, 7 phường, đặc khu, quy định số lượng, cơ cấu ủy ban kiểm tra thuộc các đảng bộ thành lập mới, hợp nhất, sáp nhập.

Về thi hành kỷ luật trong Đảng, các quy định đã bổ sung một số nội dung trong các nguyên tắc thi hành kỷ luật; thẩm quyền thi hành kỷ luật đảng viên vi phạm của đảng ủy cơ sở, ban thường vụ đảng ủy, đảng ủy cấp trên trực tiếp cơ sở; bổ sung trách nhiệm đối với đảng viên vi phạm pháp luật..; ngoài ra bổ sung, sửa đổi một số cụm từ, câu chữ phù hợp với các quy định của Đảng.

Về giải quyết tố cáo đối với tổ chức đảng và đảng viên, quy định giảm thời hạn giải quyết tố cáo và mốc thời gian tính vì thời gian giải quyết quá dài, phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành về giải quyết tố cáo, khiếu nại, cụ thể “Thời hạn giải quyết tố cáo: Chậm nhất 60 ngày đối với cấp tỉnh, thành ủy và đảng ủy trực thuộc Trung ương trở xuống; 90 ngày đối với cấp Trung ương, kể từ ngày ký quyết định giải quyết tố cáo.

Trường hợp vụ việc phức tạp thì có thể gia hạn giải quyết tố cáo một lần nhưng không quá 30 ngày, đồng thời phải thông báo cho người tố cáo, người bị tố cáo, tổ chức có liên quan biết. Sau khi giải quyết xong, trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày ban hành thông báo kết luận giải quyết tố cáo phải thông báo cho người tố cáo biết kết quả giải quyết tố cáo bằng hình thức thích hợp”.

Về giải quyết khiếu nại kỷ luật Đảng, giảm thời hạn giải quyết khiếu nại vì thời gian giải quyết quá dài và cho phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành về giải quyết tố cáo, khiếu nại. Cụ thể : “Khi nhận được khiếu nại kỷ luật đảng, cấp uỷ hoặc uỷ ban kiểm tra phải thông báo cho tổ chức đảng hoặc đảng viên khiếu nại biết; hướng dẫn người khiếu nại thực hiện đúng quy định của Đảng. Chậm nhất 60 ngày đối với cấp tỉnh, thành ủy và đảng ủy trực thuộc Trung ương trở xuống; 90 ngày đối với cấp Trung ương, kể từ ngày nhận được khiếu nại (gửi trực tiếp hoặc theo dấu bưu điện chuyển đến) phải xem xét, giải quyết, trả lời cho tổ chức đảng, đảng viên khiếu nại biết. Trường hợp hết thời hạn mà chưa giải quyết xong thì được gia hạn một lần nhưng không quá 30 ngày, đồng thời phải có văn bản thông báo cho người khiếu nại biết”.

Về đình chỉ sinh hoạt đảng có 3 điểm mới, trong đó bổ sung trường hợp phải đình chỉ sinh hoạt đảng và địa chỉ để công bố quyết định định chỉ sinh hoạt đảng cho phù hợp với thực tiễn…

Chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức ủy ban kiểm tra cấp xã (mới)

Cũng theo ông Trần Tiến Hưng, về chức năng, ủy ban kiểm tra cấp xã (mới) là cơ quan kiểm tra, giám sát chuyên trách của cấp ủy cấp xã (mới), thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định trong Điều lệ Đảng; tham mưu, giúp cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy cấp xã chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng.

Nhiệm vụ, quyền hạn của uỷ ban kiểm tra cấp xã gồm: Thực hiện nhiệm vụ theo quy định của Điều lệ Đảng; Tham mưu giúp cấp ủy và thực hiện nhiệm vụ cấp ủy giao; Thực hiện nhiệm vụ kiểm soát tài sản, thu nhập; Đình chỉ sinh hoạt đảng.

Về cơ cấu tổ chức của Ủy ban kiểm tra đảng ủy cấp xã:

Ủy ban kiểm tra đảng ủy xã, phường trực thuộc cấp tỉnh có số lượng từ 3 đến 7 uỷ viên chuyên trách (do cấp uỷ quyết định), trong đó phó bí thư hoặc uỷ viên ban thường vụ đảng ủy làm chủ nhiệm; từ 01 đến 2 phó chủ nhiệm (trong đó 01 phó chủ nhiệm là cấp ủy viên).

Cụ thể, Đảng bộ xã không thuộc diện hợp nhất, sáp nhập và đặc khu (có quy mô tương đương) thì bố trí số lượng từ 3 đến 5 ủy viên.

Đảng bộ của xã, phường hợp nhất, sáp nhập và đặc khu (có quy mô tương đương) thì bố trí số lượng từ 5 đến 7 ủy viên.

Còn đối với ủy ban kiểm tra đảng ủy đặc khu trực thuộc cấp tỉnh, thành phố: Trường hợp đủ điều kiện thành lập đảng ủy cấp trên trực tiếp cơ sở thì số lượng từ 3 đến 7 ủy viên chuyên trách tương ứng với 2 trường hợp nêu trên.

Trường hợp khác, tùy theo quy mô, điều kiện thực tiễn, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Thành ủy quyết định số lượng từ 3 đến 5 ủy viên, gồm ủy viên chuyên trách và kiêm nhiệm hoặc không lập ủy ban kiểm tra, công tác kiểm tra giao cho 01 đồng chí cấp ủy viên phụ trách như cấp đảng ủy bộ phận hoặc chi bộ.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!