Dấu ấn Đảng bộ thành phố Hà Nội qua các kỳ Đại hội

Bài 1: Đảng bộ gương mẫu, đi đầu

Với vị trí trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước, ngay từ khi ra đời, Đảng bộ thành phố Hà Nội luôn gương mẫu đi đầu; đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc lan tỏa tư tưởng cách mạng, tập hợp lực lượng, dẫn dắt phong trào quần chúng, góp phần quyết định vào những thắng lợi vĩ đại của dân tộc.

Bản lĩnh kiên cường, bất khuất

Hà Nội vinh dự là một trong những cái nôi của cách mạng; nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên (Chi bộ 5D Hàm Long) và cũng là Đảng bộ được thành lập sớm nhất cả nước. Ngày 17/3/1930 (chỉ sau hơn 40 ngày Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập), tại ngôi nhà số 42 phố Hàng Thiếc (nơi ở của đồng chí Đỗ Ngọc Du), trụ sở của Xứ ủy Bắc Kỳ và Thành bộ Đông Dương Cộng sản Đảng Hà Nội, Ban Chấp hành lâm thời của Đảng bộ Hà Nội được thành lập gồm 3 đồng chí: Đỗ Ngọc Du (Bí thư), Nguyễn Ngọc Vũ và Lều Thọ Nam; đánh dấu mốc son trong lịch sử truyền thống đấu tranh cách mạng của Thủ đô.

Hà Nội vinh dự là một trong những cái nôi của cách mạng, góp phần quyết định vào thắng lợi vĩ đại của dân tộc. Ảnh: Tư liệu TTXVN

Dù mới được thành lập nhưng Đảng bộ Hà Nội đã sớm thể hiện bản lĩnh chiến đấu kiên cường trước những cuộc khủng bố ác liệt của thực dân Pháp. Cứ mỗi lần bị địch phá vỡ tổ chức, Thành ủy Hà Nội lại được lập lại. Đồng chí này bị bắt, đồng chí khác lên thay. Với trí tuệ, bản lĩnh, tinh thần chủ động, sáng tạo, cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương, đường lối của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng bộ Hà Nội bằng ý chí, quyết tâm, không quản gian khổ, không sợ hy sinh, nêu cao tinh thần đoàn kết, gắn bó máu thịt với nhân dân, đề ra những quyết sách đúng đắn, phù hợp, lãnh đạo nhân dân lập nên nhiều thành tựu to lớn, tiêu biểu là: Tập hợp được đông đảo quần chúng nhân dân nhất tề đứng dậy, làm nên thành công của cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân, là kinh nghiệm thực tiễn quý giá để Đảng ta kịp thời chỉ đạo cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945 thắng lợi trong cả nước, tạo tiền đề lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (2/9/1945).

Ngay sau đó, Hà Nội lại phải cùng cả nước bước vào cuộc kháng chiến gần 9 năm chống thực dân Pháp. Đảng bộ Thành phố đã lãnh đạo quân và dân Thủ đô đi đầu hưởng ứng Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh (tháng 12/1946). Bằng tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, quân dân Hà Nội đã biến phố phường thành chiến lũy giam chân địch 60 ngày đêm ở Thủ đô, tiêu hao, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, chặn đứng âm mưu “đánh nhanh thắng nhanh” của địch, góp phần quan trọng bảo vệ an toàn cho Trung ương Đảng, Chính phủ, tạo điều kiện cho cả nước chuẩn bị mọi mặt bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ.

Sau 9 năm bền gan, vững chí, cùng cả nước, Đảng bộ Hà Nội vừa gây dựng, củng cố tổ chức, vừa lãnh đạo quân dân tham gia chiến đấu trên nhiều mặt trận, cùng quân dân cả nước làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 7/5/1954 “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Ngày 10/10/1954, Hà Nội sạch bóng quân thù, hân hoan chào đón đoàn quân chiến thắng trở về. Thủ đô được giải phóng, trở lại vị trí trung tâm, đầu não chính trị của cả nước.

Đặt nền móng cho Thủ đô phát triển

Ngày 17/10/1954, Ban Chấp hành Đảng bộ Hà Nội họp đánh giá tổng quát tình hình Thành phố sau khi hoàn thành thắng lợi công tác tiếp quản, quyết định chuyển sang thời kỳ tổ chức và quản lý Thành phố. Hội nghị đề ra 5 công tác lớn, trong đó nhiệm vụ giữ vững an ninh chính trị, trật tự và nhanh chóng khôi phục các mặt sinh hoạt bình thường của nhân dân được xác định là hai công tác chủ yếu trước mắt. Sau đó, Thành ủy Hà Nội đã tổ chức triển khai thực hiện bài bản, khoa học các nhiệm vụ và đạt được nhiều kết quả tích cực.

Đến năm 1957, toàn Đảng bộ Hà Nội có 295 chi bộ với 7.400 đảng viên, trong đó có 2.721 đảng viên ở các nhà máy xí nghiệp. Ngày 17/10/1957, Hội nghị Thành ủy về công tác phát triển Đảng xác định: Củng cố các tổ chức cơ sở Đảng là chính, phát triển Đảng ở những nơi cần thiết và có điều kiện, trọng tâm là các xí nghiệp quốc doanh. Ngày 24/10/1957, Báo Thủ đô Hà Nội – cơ quan ngôn luận của Đảng bộ ra số đầu tiên. Cùng với các báo của Trung ương, Báo Thủ đô Hà Nội trở thành phương tiện góp phần truyền bá sâu rộng các chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước tới mọi tầng lớp nhân dân Thủ đô.

Ngày 24/11/1957, các tầng lớp nhân dân Thủ đô, phấn khởi tham gia bầu cử Hội đồng nhân dân (HĐND) Thành phố. Đây là cuộc bầu cử đầu tiên sau ngày Thủ đô giải phóng. Trên 97% cử tri đã đi bỏ phiếu, HĐND được bầu ra với trên 100 đại biểu đủ các ngành, các giới. Kỳ họp thứ Nhất HĐND đã bầu Ủy ban hành chính Thành phố. Sau hơn 3 năm giải phóng, mặc dù còn nhiều khó khăn, được sự chỉ đạo trực tiếp, kịp thời của Trung ương Đảng, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội đã hoàn thành các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa-xã hội của Thủ đô.

Theo chỉ thị của Trung ương, từ ngày 21 đến 30/4/1959, tại Nhà hát Lớn, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã họp Hội nghị cán bộ toàn Đảng bộ. Hội nghị này có ý nghĩa như Đại hội đại biểu lần thứ Nhất Đảng bộ thành phố Hà Nội. 236 đại biểu thay mặt cho trên 12.000 đảng viên Thủ đô tham dự. Ngày 25/4/1959, Hội nghị vinh dự đón Chủ tịch Hồ Chí Minh tới dự và phát biểu.

Hội nghị Đảng bộ đã kiểm điểm các mặt công tác năm 1958; thảo luận và quyết nghị nhiệm vụ, chỉ tiêu kế hoạch nhà nước năm 1959; bầu Ban Chấp hành Đảng bộ. Trong đó, đã xác định các nhiệm vụ chung cho năm 1959: Hoàn thành cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với công thương nghiệp tư bản tư doanh, đối với nông nghiệp, thủ công nghiệp, người buôn bán nhỏ, người vận tải nhỏ… Trong năm 1959, phong trào cải tạo xã hội chủ nghĩa sẽ phát triển tiến tới một cao trào cải tạo xã hội chủ nghĩa cả nội thành và ngoại thành. Cải tạo xã hội chủ nghĩa là nhiệm vụ trung tâm của Đảng bộ mà khâu chính là cuộc cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh với hình thức cao. Đảng bộ Thành phố cũng xác định đẩy mạnh công cuộc phát triển văn hóa, giáo dục, cải thiện dân sinh và dần dần kiến thiết Thành phố về mọi mặt; tăng cường củng cố chính quyền dân chủ nhân dân, thực hiện nghĩa vụ quân sự góp phần củng cố quốc phòng, kịp thời trấn áp bọn phản cách mạng và ra sức gìn giữ trật tự an ninh chung… Hội nghị đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ mới gồm 31 Ủy viên, trong đó có 25 Ủy viên chính thức. Đồng chí Trần Danh Tuyên được bầu làm Bí thư Thành ủy.

Thay mặt Trung ương Đảng và nhân danh là một đảng viên ở Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Đảng bộ Hà Nội phải làm gương mẫu cho các Đảng bộ khác. Đảng bộ Hà Nội gương mẫu sẽ góp phần đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội, làm cơ sở vững mạnh đấu tranh giành thống nhất nước nhà”.