Đề nghị giữ lại quy định về “chính quyền địa phương” tại Hiến pháp hiện hành

Chiều 13/6, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội nghe trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến Nhân dân, ý kiến thảo luận tại tổ và hội trường (lần thứ nhất) của các vị đại biểu Quốc hội và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Sau đó, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Trình bày Báo cáo, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết sau 1 tháng tổ chức lấy ý kiến, đã có 280.226.909 lượt ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân về tất cả các nội dung, điều khoản trong dự thảo Nghị quyết.

Những ý kiến góp ý của nhân dân rất đa dạng, phong phú cả về nội dung và kỹ thuật lập hiến nhưng cũng có tính tập trung cao. Tuyệt đại đa số các ý kiến (99,75%) đều tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Đồng thời, tán thành phạm vi sửa đổi, bổ sung và nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 như đã nêu trong Tờ trình của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: Quốc hội

Bên cạnh đó, cũng có ý kiến đề nghị rà soát, sửa đổi thêm một số điều khoản khác của Hiến pháp; đề nghị tiếp tục chỉnh lý về kỹ thuật lập hiến trong một số điều khoản cụ thể để bảo đảm tính ổn định, lâu dài của Hiến pháp.

Về quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Công đoàn Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội khác, ông Hoàng Thanh Tùng cho biết, phần lớn các ý kiến đều tán thành với việc sửa đổi, bổ sung các điều 9, 10 và khoản 1 Điều 84 của Hiến pháp năm 2013.

Trong đó, tại Điều 10, có ý kiến đề nghị quy định Công đoàn Việt Nam là “đại diện duy nhất của người lao động trong quan hệ lao động ở cấp quốc gia và trong quan hệ quốc tế về công đoàn”; ý kiến khác lại đề nghị chỉ giao nhiệm vụ này cho cơ quan trung ương của Công đoàn Việt Nam.

Có ý kiến đề nghị bỏ cụm từ “trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” vì trùng lặp với nội dung sửa đổi, bổ sung tại Điều 9. Tại khoản 1 Điều 84, có ý kiến đề nghị giữ lại quyền trình dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết của cơ quan trung ương của tổ chức thành viên của Mặt trận như Hiến pháp hiện hành.

Trên cơ sở nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng ý kiến góp ý của Nhân dân và của các vị đại biểu Quốc hội, Ủy ban thống nhất tiếp thu, chỉnh lý theo hướng: Tiếp tục khẳng định các tổ chức chính trị – xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo (khoản 1 Điều 9) theo đúng chủ trương, định hướng của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư; thay cụm từ “dưới sự chủ trì của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” tại khoản 2 Điều 9 bằng cụm từ “do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì”; bỏ cụm từ “điều lệ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, điều lệ của mỗi tổ chức” tại khoản 3 Điều 9.

Điều 10 được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng bỏ cụm từ “trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” để tránh trùng lặp với quy định tại khoản 2 Điều 9, bảo đảm tính cô đọng, khái quát của Hiến pháp; quy định “Công đoàn Việt Nam là đại diện duy nhất của người lao động trong quan hệ lao động ở cấp quốc gia và trong quan hệ quốc tế về công đoàn” để khẳng định rõ vị trí, vai trò không thể thay thế của Công đoàn Việt Nam.

Khoản 1 Điều 84 cũng được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định cơ quan Trung ương của các tổ chức chính trị – xã hội có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội; còn các tổ chức thành viên khác của Mặt trận sẽ thực hiện quyền này thông qua Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Toàn cảnh Kỳ họp. Ảnh: Quốc hội

Về đơn vị hành chính (khoản 1 và khoản 3 Điều 110): Dự thảo Nghị quyết đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định các đơn vị hành chính được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; giữ lại quy định về việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến nhân dân địa phương như quy định hiện hành.

Về tổ chức chính quyền địa phương: Để thực hiện chủ trương tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó cấp chính quyền ở cơ sở phải là cấp gần dân, sát dân, dự thảo Nghị quyết đã trình Quốc hội và gửi lấy ý kiến nhân dân quy định mô hình tổ chức của chính quyền địa phương ở mỗi cấp đều có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân.

Tuy nhiên, trong quá trình thảo luận, lấy ý kiến, có ý kiến cho rằng, trên thực tế, vẫn có một số đơn vị hành chính ở hải đảo do có yếu tố đặc thù, quy mô dân số rất ít, điều kiện giao thông đi lại khó khăn nên không nhất thiết phải tổ chức Hội đồng nhân dân hoặc một số cơ quan khác của Nhà nước.

Bên cạnh đó, trong một số năm gần đây, chúng ta đã triển khai thực hiện thí điểm và thực hiện chính thức một số mô hình chính quyền địa phương tại một số đô thị theo hướng chỉ tổ chức cơ quan hành chính mà không có Hội đồng nhân dân và cũng đã thu được một số kết quả nhất định.

Vì vậy, để có cơ sở hiến định cho việc tiếp tục nghiên cứu, đa dạng hóa mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, Ủy ban đề nghị giữ lại quy định về “chính quyền địa phương” và “cấp chính quyền địa phương” như đang được quy định tại Điều 111 của Hiến pháp hiện hành.

Cùng với đó, sẽ không sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến “cấp chỉnh quyền địa phương” tại Điều 112 và Điều 114 của Hiến pháp. Đối với Điều 111, do có nội dung liên quan đến việc tiếp thu, chỉnh lý quy định về tổ chức chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt như đã báo cáo ở trên, Ủy ban đề nghị tiếp thu sửa đổi, bổ sung khoản 2 và bổ sung khoản 3 Điều 111 như thể hiện trong dự thảo Nghị quyết.

Về quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân (khoản 2 Điều 115 của Hiến pháp năm 2013), Ủy ban xin được tiếp thu ý kiến của nhân dân, của các cơ quan có liên quan, ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội và đề nghị giữ lại quy định về quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân tại khoản 2 Điều 115 của Hiến pháp năm 2013…