Đưa Việt Nam phát triển nhanh, bền vững bằng sức mạnh của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo

Vừa qua, tại Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2025, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, Bộ Khoa học và Công nghệ có sứ mệnh quan trọng là đưa Việt Nam vào giai đoạn phát triển mới, phát triển dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, từ thu nhập trung bình cao trở thành thu nhập cao.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, để đạt được mục tiêu trên, Việt Nam cần thực hiện những chuyển dịch mang tính chiến lược trong từng lĩnh vực.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, Bộ Khoa học và Công nghệ có sứ mệnh quan trọng là đưa Việt Nam vào giai đoạn phát triển mới, phát triển dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Bưu chính sẽ trở thành hạ tầng logistics của nền kinh tế số, đảm bảo dòng chảy vật chất bên cạnh dòng chảy dữ liệu. Dòng chảy vật chất phải nhanh, chính xác và an toàn đến tận tay doanh nghiệp và người tiêu dùng. Càng chuyển đổi số mạnh mẽ, tải lên mạng lưới bưu chính càng tăng.

Viễn thông sẽ là hạ tầng số quốc gia, trở thành hạ tầng chiến lược giống như giao thông và điện. “Phải phổ cập, băng thông siêu rộng, dung lượng siêu lớn, xanh và an toàn. Phủ sóng 5G sâu và rộng toàn quốc là nhiệm vụ cấp bách từ nay đến cuối năm”, Bộ trưởng chỉ rõ.

Trong đó, chuyển đổi số không chỉ là ứng dụng công nghệ mà là thay đổi mô hình hoạt động. Chuyển đổi số là số hóa toàn diện, rồi sử dụng công nghệ số, nhất là AI để xử lý dữ liệu số. Nhưng thay đổi mô hình hoạt động mới là công đoạn quan trọng nhất để phát huy hiệu quả chuyển đổi số. Chi ngân sách nhà nước cho chuyển đổi só là 1% thì xã hội phải chi cho chuyển đổi số gấp 3-4 lần như vậy. Chuyển đổi số phải tạo ra tăng trưởng kinh tế từ 1-1,5%.

Khoa học công nghệ phải mang lại tác động kinh tế cụ thể. Khoa học công nghệ phải hướng tới kết quả cuối cùng là nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Nhà nước chi 1 đồng cho nghiên cứu thì kết quả nghiên cứu này đến doanh nghiệp phải tạo ra 5-10 đồng doanh thu mới.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: “Nhà khoa học bây giờ không chỉ dừng lại ở học hàm, học vị, bài báo hay giải thưởng mà quan trọng là kết quả nghiên cứu phải có tác động đến kinh tế – xã hội”.

Ngoài ra, đổi mới sáng tạo là con đường đưa công nghệ vào cuộc sống. Ứng dụng công nghệ, đổi mới công nghệ, chuyển giao công nghệ, nâng cao hiệu suất sử dụng công nghệ, cải tiến công nghệ và tiến tới sáng tạo công nghệ. Đổi mới sáng tạo phải giúp Việt Nam tăng trưởng 3% GDP. Mỗi bộ ngành, mỗi địa phương phải có một trung tâm đổi mới sáng tạo.

Với sở hữu trí tuệ, Bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuyển dịch từ bảo vệ quyền sang thương mại hóa, tài sản hóa các kết quả nghiên cứu. Một quốc gia phát triển là quốc gia có tới 80% tài sản là tài sản trí tuệ. Do vậy, cần xây dựng nhận thức xã hội, đạo đức xã hội, văn hóa xã hội về sở hữu trí tuệ. Ăn cắp ý tưởng, sáng chế cũng như ăn cắp trong xã hội, là vấn đề vi phạm đạo đức, cần bị lên án và trừng phạt.

Trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, trọng tâm thời gian tới là phát triển điện hạt nhân thế hệ mới, lò hạt nhân module quy mô nhỏ. Điện hạt nhân là điện xanh và điện nền, là chiến lược quốc gia và Việt Nam phải làm chủ công nghệ hạt nhân.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng trao tặng Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho các lãnh đạo đã chỉ đạo xây dựng 5 luật và triển khai chính quyền địa phương hai cấp.

Được biết, trước đó, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thông qua đồng thời 5 luật lớn liên quan đến khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Từ nay đến cuối năm 2025, Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục trình thêm 4 luật, nâng tổng số luật chủ trì soạn thảo trong năm lên 9 luật.

Trong 4 luật trọng tâm sắp tới, Luật Chuyển đổi số sẽ xây dựng khung thể chế quốc gia số, quản lý dữ liệu, phát triển nhân lực số, đưa ngôn ngữ số thành ngôn ngữ thứ ba bên cạnh tiếng Việt và tiếng Anh.

Luật Công nghệ cao (sửa đổi) tạo mảnh đất phát triển công nghệ cao, thu hút nhân tài về khu đô thị công nghệ cao, ưu đãi nhà đầu tư dựa trên chuyển giao công nghệ và R&D tại Việt Nam.

Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi) giải quyết khâu thương mại hóa kết quả nghiên cứu, đưa công nghệ đến doanh nghiệp, ngăn chặn công nghệ lạc hậu vào Việt Nam.

Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi) biến kết quả nghiên cứu thành tài sản giao dịch được, gắn sở hữu trí tuệ với đổi mới sáng tạo, phát triển công nghệ mới trong môi trường số.