Hàng triệu khách phải cởi giày, thắt lưng qua an ninh sân bay: Vì sao không bỏ?

Mới đây ông Đặng Hồng Anh, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam đã đề xuất bỏ các thủ tục kiểm tra an ninh kiểu cũ như cởi giày, tháo thắt lưng tại sân bay.

Trao đổi với báo chí, ông Hồng Anh cho rằng, những quy trình này không còn phù hợp với điều kiện công nghệ hiện đại, gây tốn kém lớn về thời gian và chi phí cho toàn xã hội. Hơn thế, các quy trình kiểm tra an ninh thủ công không chỉ làm giảm trải nghiệm của hành khách mà còn gây tổn thất về mặt kinh tế.

Theo thống kê từ Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam, tổng lượng hành khách thông qua hệ thống sân bay trong năm 2024 đạt 109 triệu lượt. Tính trung bình, cứ mỗi 5 phút lại có hơn một nghìn hành khách đi qua các sân bay, tạo áp lực rất lớn lên hệ thống kiểm tra an ninh.

Với số lượng hành khách như trên, ông Hồng Anh tính toán, mỗi hành khách mất từ 3 đến 4 phút cho các bước như tháo giày, thắt lưng, đồng hồ hay áo khoác, tổng thời gian lãng phí trong năm có thể lên tới hơn 7 triệu giờ lao động. Nếu quy đổi theo mức lương tối thiểu theo giờ hiện nay, nền kinh tế có thể mất đi từ hơn 110 đến gần 150 tỷ đồng mỗi năm chỉ vì những thủ tục chưa được tối ưu.

Trao đổi với P.V VietNamNet về đề xuất này, chuyên gia hàng không Phạm Ngọc Sáu cho biết, việc yêu cầu hành khách tháo giày và thắt lưng khi kiểm tra an ninh tại sân bay không đồng nhất giữa các quốc gia. 

Tại Việt Nam, hầu hết các sân bay đều bắt buộc hành khách phải tháo giày và thắt lưng khi đi qua cổng kiểm tra an ninh. 

Tại Mỹ, cơ quan An ninh Vận tải Mỹ (TSA) đã bãi bỏ quy định bắt buộc hành khách tháo giày khi qua trạm kiểm tra an ninh tại sân bay, có hiệu lực từ ngày 9/7/2025. Quyết định này được đưa ra nhờ công nghệ soi chiếu hiện đại như máy quét CT 3D và trí tuệ nhân tạo, giúp đảm bảo an ninh mà không cần tháo giày. Tuy nhiên, nhân viên an ninh vẫn có thể yêu cầu tháo giày trong một số trường hợp đặc biệt.

Tương tự, nhiều sân bay châu Âu đã không còn áp dụng bắt buộc nhờ vào việc triển khai công nghệ soi chiếu tiên tiến và phương pháp phân loại rủi ro hành khách.

Tại Singapore, hành khách cũng hiếm khi phải tháo giày, thắt lưng nhờ hệ thống thiết bị hiện đại. Riêng tại Hàn Quốc và Nhật Bản, việc yêu cầu tháo bỏ tùy thuộc vào tình huống cụ thể và mức độ nghi ngờ.

Vì sao phải yêu cầu tháo giày, thắt lưng? 

Theo ông Sáu, việc yêu cầu tháo giày, thắt lưng xuất phát từ yêu cầu đảm bảo an ninh theo tiêu chuẩn ICAO – Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế. Bởi những vật dụng này có thể che giấu vũ khí sắc nhọn, chất cấm hoặc chất nổ. 

“Thực tế, giày từng được sử dụng trong các vụ khủng bố, điển hình là vụ “shoe bomber” năm 2001, Richard Reid tên khủng bố có biệt danh “kẻ đánh bom giày” đã tìm cách kích nổ chất nổ giấu trong giày trên chuyến bay từ Paris đến Miami. Sau sự kiện này, việc kiểm tra kỹ lưỡng giày trở thành quy chuẩn tại nhiều quốc gia”, ông Sáu nhìn nhận.

Tuy nhiên, để vừa đảm bảo an ninh vừa nâng cao trải nghiệm hành khách, sân bay có thể thay thế biện pháp tháo giày, thắt lưng bằng việc trang bị các thiết bị soi chiếu tiên tiến như body scanner sử dụng sóng milimet, cho phép phát hiện vật thể kim loại và phi kim loại được giấu dưới quần áo hoặc trong giày. 

Bên cạnh đó, việc kết hợp hệ thống đánh giá rủi ro hành khách, dựa trên hồ sơ di chuyển, thói quen bay hoặc công nghệ nhận diện AI, cũng giúp xác định nhóm hành khách cần kiểm tra kỹ và nhóm có thể áp dụng quy trình đơn giản hơn.

Ngược lại, nếu không đầu tư thiết bị hiện đại mà vẫn bỏ qua bước tháo giày, thắt lưng, nguy cơ an ninh sẽ gia tăng, dễ bỏ lọt vũ khí nhỏ, chất nổ, hoặc thiết bị điện tử ngụy trang. 

“Điều này không chỉ vi phạm tiêu chuẩn ICAO và Chương trình an ninh hàng không quốc gia (NCASP) mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và xếp hạng quốc tế của sân bay, làm giảm niềm tin từ các hãng bay, và có thể dẫn đến hậu quả pháp lý nếu xảy ra sự cố nghiêm trọng”, ông Sáu nói.

Do đó, giải pháp toàn diện theo chuyên gia là phải đầu tư các công nghệ soi chiếu tiên tiến như body scanner, CT scanner cho hành lý xách tay (giúp không phải tháo laptop, chất lỏng), hoặc shoe scanner (cho phép kiểm tra giày mà không cần tháo). 

Đây là hướng đi hiện đại mà nhiều sân bay tiên tiến trên thế giới đang áp dụng nhằm nâng cao tiêu chuẩn an ninh mà vẫn đảm bảo trải nghiệm hành khách thuận tiện, văn minh.

Thêm một vụ thả diều đe dọa an toàn bay tại Nội BàiPhi công trên chuyến bay từ Quy Nhơn đi Hà Nội đang chuẩn bị hạ cánh xuống đường băng sân bay Nội Bài ở độ cao 300m thì phát hiện vật thể bay không người lái bên phải tàu bay.