10 lần sơ tán, 1 lần đúng cứu được nhiều sinh mạng

Câu chuyện trưởng bản Mùa A Thi (26 tuổi) ở bản Háng Pu Xi, xã Xa Dung, tỉnh Điện Biên cứu 90 nhân khẩu thoát khỏi vùng nguy hiểm, sơ tán kịp thời là minh chứng sống động cho hiệu quả của phương châm “4 tại chỗ” (lực lượng tại chỗ, chỉ huy tại chỗ, phương tiện và vật tư tại chỗ, hậu cần tại chỗ) trong phòng chống lũ quét, sạt lở đất.

Đây là chia sẻ của ông Nguyễn Xuân Tùng, Phó trưởng Phòng Ứng phó và Khắc phục hậu quả thiên tai, Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ NN&MT) với PV VietNamNet bên lề Diễn đàn “Phòng, chống thiên tai và Cảnh báo sớm trong vận hành chính quyền hai cấp” sáng 12/8.

truong ban mua a thi 2078.jpg
Hành động quyết đoán của trưởng bản Mùa A Thi đã cứu sống 90 người dân bản Háng Pu Xi. Ảnh: Thái Dương

Trước đó, vào rạng sáng 1/8/2025, một trận lũ quét nghiêm trọng kèm theo sạt lở đất sập xuống bản Háng Pu Xi, cuốn theo đất đá, nhấn chìm toàn bộ khu vực. Ngay trong đêm, trưởng bản Mùa A Thi đã dũng cảm lao vào dòng lũ, vừa hô hoán, vừa trực tiếp cõng người già và hỗ trợ trẻ em thoát hiểm. Nhờ sự cảnh báo kịp thời và hành động quyết đoán của anh, toàn bộ 90 nhân khẩu trong vùng nguy hiểm đã được sơ tán an toàn.

Ông Nguyễn Xuân Tùng cho rằng, thiên tai khó lường, lại vào ban đêm, nên việc chủ động ứng phó là vô cùng quan trọng. Hành động quyết đoán của trưởng bản Mùa A Thi là điển hình cho phương châm “hành động không hối tiếc” trong phòng chống thiên tai.

Nghĩa là, ngay cả khi khả năng rủi ro xảy ra thấp, chính quyền và lực lượng tại chỗ vẫn phải triển khai các biện pháp ứng phó như sơ tán dân, huy động lực lượng, chuẩn bị phương tiện và vật tư. 

“Có thể 10 lần sơ tán thì 9 lần là thừa, nhưng chỉ cần 1 lần đúng lúc sẽ cứu được nhiều sinh mạng. Khi đó, mọi công sức và chi phí bỏ ra đều hoàn toàn xứng đáng”, ông Tùng nói.

z6898599672356_fe168fb79a5028d21bc14b27c4061682.jpg
Ông Nguyễn Xuân Tùng

Cũng theo vị đại diện Cục Đê điều và Phòng chống thiên tai, nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng nguyên tắc “hành động không hối tiếc” để tránh tổn thất lớn. 

Chẳng hạn, ở Nhật Bản, hệ thống cảnh báo sớm được kích hoạt và cưỡng chế sơ tán ngay khi dự báo có nguy cơ, dù thực tế sau đó bão hoặc lũ không gây thiệt hại nghiêm trọng… 

Cấp xã khi gặp sự cố lớn có thể phát triển thành cụm ứng phó

Ninh Bình là địa phương được đánh giá triển khai hiệu quả mô hình chính quyền hai cấp trong công tác phòng chống thiên tai, đặc biệt qua đợt ứng phó bão số 3 vừa qua. Ông Bùi Xuân Diệu, Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh cho biết, tỉnh đã thành lập Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự từ cấp tỉnh đến cấp xã, phân công nhiệm vụ rõ ràng cho từng chức danh, thiết lập các khu vực trọng điểm phòng chống thiên tai. 

Ở cấp xã, lực lượng xung kích và phương châm “4 tại chỗ” được duy trì tốt, bảo đảm ứng phó kịp thời mà không gặp khó khăn, vướng mắc lớn.

Điểm nổi bật là liên kết liên xã, khi một xã vượt quá khả năng ứng phó, các xã lân cận sẽ hỗ trợ nhân lực, vật lực, phương tiện, biến nhiều xã thành một cụm ứng phó chung. Cách làm này giúp tập trung nguồn lực vào các điểm xung yếu, giảm thiểu thiệt hại.

Về phân cấp, cấp xã được trao quyền chủ động triển khai “4 tại chỗ”, nếu vượt quá năng lực sẽ báo cáo cấp tỉnh để điều động hỗ trợ. Tỉnh cũng đã chỉ đạo thành lập tổ tuần tra đê và đang trình HĐND tỉnh ban hành chính sách hỗ trợ lực lượng này.

Ông Diệu nhấn mạnh, với các tình huống vượt tần suất thiết kế hoặc liên quan đến công trình lớn như đê biển, cống điều tiết, tỉnh sẽ kiến nghị Trung ương hỗ trợ về vốn và chính sách. 

Ngoài ra, công tác quy hoạch, rà soát và bảo vệ sản xuất nông nghiệp sẽ được chủ động thực hiện, nhằm giảm thiểu rủi ro cho cây trồng, vật nuôi và đời sống người dân.

Thiên tai ngày càng cực đoan, bất thường, gây thiệt hại lớn 

Ông Nguyễn Xuân Tùng cho biết, thiên tai ở Việt Nam ngày càng cực đoan, bất thường, gây thiệt hại lớn về người và kinh tế.

Trong 10 năm qua, thiên tai ở nước ta diễn biến ngày càng nghiêm trọng, với nhiều trận bão, lũ lịch sử gây thiệt hại nặng nề về người, tài sản và cơ sở hạ tầng. Trung bình mỗi năm có khoảng 240 người chết và mất tích, thiệt hại kinh tế gần 30.000 tỷ đồng. Riêng cơn bão Yagi năm 2024, thiệt hại kỷ lục với 345 người chết, mất tích và tổn thất kinh tế trên 84.500 tỷ đồng, cơn bão mạnh nhất trong 30 năm qua.

Bước sang 2025, mưa trái mùa, lũ lịch sử và sạt lở đất tiếp tục gây thiệt hại ở nhiều tỉnh như Hà Tĩnh, Nghệ An, Sơn La, Điện Biên. Công tác ứng phó được triển khai đồng bộ theo Nghị định 131 và Luật Phòng thủ dân sự, phân rõ trách nhiệm giữa các cấp, tăng quyền cho cấp xã, huy động lực lượng xung kích, xây dựng phương án sơ tán, tái định cư. 

Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai từ trung ương đến xã được kiện toàn, phối hợp chặt chẽ quân sự – nông nghiệp – ngành liên quan để nâng cao hiệu quả ứng phó.
Chân dung 3 người hùng trưởng bản: Khác nhau địa điểm, chung một ‘mệnh lệnh’Từ Điện Biên đến Lào Cai, những trưởng bản được ví là người hùng ở vùng cao đã cứu hàng trăm mạng người trong gang tấc.