Học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai: Trường dạy cả Văn, Thể dục bằng tiếng Anh

Nội dung này được nêu tại hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm dạy – học và sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai trong các trường phổ thông tại Việt Nam” do Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức mới đây.

Chia sẻ tại hội thảo, ThS Nguyễn Thị Mai Anh, giáo viên Ngữ văn, Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ cho biết khi nghe nhà trường khởi động đề án “Đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường”, cô đã rất lo lắng bởi mình là người “ngoại đạo”, chắc dự án “trừ mình ra”.

Nhưng khi bắt tay vào làm, vượt qua rào cản tâm lý, cô Mai Anh nhận thấy hoàn toàn có thể đưa tiếng Anh vào trong các bài giảng môn Ngữ văn mà không làm mất đi vẻ đẹp của tiếng dân tộc.

Cô cho biết, trong suốt 1 năm qua, các thầy cô trong trường đã từng bước “nhúng” tiếng Anh vào các môn học, trong đó chia ra theo 3 cấp độ để áp dụng phù hợp. 

Cấp độ 1 là mức tiếp cận tiếng Anh như công cụ hỗ trợ học tập, áp dụng ở các môn Lịch sử, Địa lý, Ngữ văn, Giáo dục kinh tế và pháp luật… Giáo viên sẽ sử dụng từ khoá, thuật ngữ tiếng Anh song song với tiếng Việt trong quá trình giảng dạy.

Cấp độ 2 là áp dụng mô hình dạy học song song từng phần với các môn thiên về tự nhiên như Vật lý, Sinh học, Hóa học, Tin học… Giáo viên không chỉ cung cấp từ khóa tiếng Anh mà còn có thể thiết kế tài liệu song ngữ. 

Cấp độ 3 áp dụng với môn Toán tiếng Anh và môn STEM. Giáo viên hoàn toàn sử dụng tiếng Anh để giảng dạy và dùng giáo trình tiếng Anh gốc. Học sinh cũng làm bài, thuyết trình, thảo luận bằng tiếng Anh.

“Khi chia mức độ môn học như thế, chúng tôi bắt đầu đưa tiếng Anh vào dạy và học như ngôn ngữ thứ hai. Từng trang giáo án, sự hiện diện của tiếng Anh rất rõ.

Chẳng hạn với môn Thể dục, thầy cô sẽ lồng ghép các khẩu lệnh tiếng Anh vào bài tập. Hay trong tiết Ngữ văn, học trò có thể giải thích thành ngữ bằng cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt. Ngoài ra, tiếng Anh còn xuất hiện trong rất nhiều bài giảng qua sơ đồ, bảng biểu…”, cô Mai Anh nói.

Đặc biệt, ngoài dạy học, Trường THCS Ngoại ngữ và Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ còn thiết kế hệ thống phiếu bài tập bằng tiếng Anh hoặc dưới dạng song ngữ – một mặt tiếng Việt, một mặt tiếng Anh. Các câu hỏi tiếng Anh trong bài kiểm tra cũng chiếm tỷ lệ nhất định, nhờ đó từng bước đưa tiếng Anh vào việc dạy học.

Trong suốt một năm thực hiện đề án, ThS Phạm Thị Mai Hương, Tổ phó tổ Ngoại ngữ, Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ cho hay “cũng có sự hoang mang nhất định”, đặc biệt khi tất cả các thầy cô bộ môn khác đều có thể sử dụng tiếng Anh để dạy học.

“Khi ấy, giáo viên tiếng Anh sẽ dạy gì, cần phải đổi mới ra sao”, cô Hương nói. Nhưng sự lo lắng đó nhanh chóng biến thành động lực nhờ chính thành tựu của học trò và các đồng nghiệp bộ môn khác.

“Chúng tôi đã chuyển tâm thế từ hoang mang sang những người sẵn sàng chuyển đổi. Giáo viên tiếng Anh không còn dừng lại ở việc dạy ngữ pháp, từ vựng đơn thuần mà ‘nhúng’ học sinh vào nhiều hoạt động, đòi hỏi dùng tiếng Anh như một sinh ngữ, tức phải sử dụng trong tình huống thực tế”.

Nhờ vậy, học sinh có thể nhập vai nhân vật hoặc tự dựng kịch bản và quay phim hoàn toàn bằng tiếng Anh.

Khó khăn khi triển khai ở vùng nông thôn

Chia sẻ về việc đưa tiếng Anh vào các môn học ở vùng nông thôn, cô Lê Thị Trường, giáo viên tiếng Anh Trường Tiểu học Vạn Thắng (huyện Ba Vì cũ, Hà Nội) cho hay với môi trường học tập ở nông thôn, khó khăn là các trường chưa được trang bị những thiết bị hiện đại. Một số trường còn thiếu phòng học ngoại ngữ.   

Ngoài ra, sĩ số lớp học khá đông, trình độ học sinh khu vực nông thôn không đồng đều. Có em được tiếp xúc với tiếng Anh từ mầm non, nhưng cũng có em chỉ bắt đầu từ lớp 3. 

“Vì thế, khi triển khai mô hình đưa tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai trong trường học, các hoạt động đều rất khó do trình độ không đồng đều”, cô Trường nói.

Dù vậy, ở Trường Tiểu học Vạn Thắng, thuận lợi là giáo viên các môn đều nhiệt huyết, học sinh cũng hào hứng với mô hình này. Ngoài ra, đây là trường mới xây nên được trang bị đầy đủ phòng học ngoại ngữ. Nhờ đó, năm học vừa qua, nhà trường đã tổ chức nhiều hoạt động như sinh hoạt câu lạc bộ tiếng Anh, các cuộc thi tiếng Anh, học sinh dẫn chương trình hoàn toàn bằng tiếng Anh…

Về điều này, TS Nguyễn Thị Mai Hữu, Trưởng ban Ban Quản lý Đề án Ngoại ngữ Quốc gia, Bộ GD-ĐT cũng thừa nhận “việc đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học là một thử thách, bởi dạy tiếng Anh cho học sinh đã khó, giờ đây lại dùng tiếng Anh để giảng dạy tất cả các môn khác trong nhà trường càng khó hơn”.

Theo bà, với các địa phương khó khăn sẽ càng phải nỗ lực triển khai để hướng tới mục tiêu chung là đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học.

Để triển khai chủ trương lớn này của Chính phủ, bà cho rằng vẫn cần sự đầu tư thêm trang thiết bị dạy học, đường truyền, đặc biệt cho các trường vùng sâu, vùng xa. 

“Chỉ khi các địa phương, nhà trường cùng nỗ lực, chia sẻ, chúng ta mới sớm có thể đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học”, bà Hữu nói.

Quốc gia 80% dân số nói được đa ngôn ngữ, 95% thanh niên thông thạo tiếng AnhCROATIA – Nằm ở ngã tư của Trung Âu và Địa Trung Hải, Croatia đã tiến hành những chiến lược ngôn ngữ để khẳng định vị thế là quốc gia dẫn đầu về trình độ tiếng Anh.