Mắc kẹt trong công ty độc hại

10 năm làm ở một công ty bảo hiểm Lisa vẫn không quen được với người sếp thường quát tháo, đập tay xuống bàn và xúc phạm ngoại hình nhân viên. Người này vu khống cô lấy trộm tiền và dọa không viết thư giới thiệu nếu cô nghỉ việc. Sợ không kiếm được việc mới, cô chấp nhận mắc kẹt ở môi trường độc hại.

Cuối cùng, Grouette vẫn quyết định nghỉ để làm tại một tòa soạn báo, dù lương thấp hơn 400 USD mỗi tháng. Cô phải cắt giảm chi tiêu để xoay xở nhưng cảm thấy hạnh phúc. “Đó là 400 USD đáng giá nhất của tôi”, cô nói.

Ngày càng nhiều người Mỹ mắc kẹt trong môi trường làm việc độc hại. Nghiên cứu của Trường Quản lý MIT Sloan cho thấy khoảng 30 triệu người lao động Mỹ đánh giá nơi làm việc của họ là độc hại.

Các yếu tố chính gây ra văn hóa độc hại gồm lãnh đạo kém, ứng xử thiếu tôn trọng, la hét khi bất đồng và vai trò công việc không rõ ràng. Tỷ lệ nghỉ việc dao động khoảng 30%, tùy công ty, đặc biệt trong các ngành như tư vấn quản lý và phần mềm doanh nghiệp.

Khi nhận thức về sức khỏe tâm lý tăng, nhiều người thảo luận về hành vi không lành mạnh và ranh giới không nên vượt qua chỉ để có thu nhập ổn định.

Khảo sát năm 2024 của Hiệp hội Tâm lý học Mỹ (APA) cho thấy 15% nhân viên đánh giá nơi làm việc là rất độc hại. Nghiên cứu năm 2023 của APA cũng chỉ ra rằng gần 20% nhân viên đối mặt với điều kiện làm việc gây căng thẳng, kiệt sức và tỷ lệ nghỉ việc cao.

Giáo sư xã hội học hành vi Jennifer Tosti-Kharas ở Đại học Babson, Massachusetts, nói người Mỹ nhận ra khái niệm “môi trường công sở độc hại” nhờ thế hệ Millennials và Gen Z.

Họ là lao động trẻ, ít chấp nhận bị bắt nạt và giỏi thiết lập ranh giới hơn. Mâu thuẫn và khó khăn là điều không tránh khỏi ở bất kỳ nơi làm việc nào. Tuy nhiên, công ty độc hại là khi họ để vấn đề diễn ra liên tục, không cải thiện và dần trở thành một phần văn hóa.

Những dấu hiệu của môi trường làm việc gây hại về cảm xúc bao gồm thiếu tin tưởng và nỗi sợ bị bác bỏ khi lên tiếng.

Alana Atchison, nhà tâm lý học lâm sàng ở Chicago, cho rằng không chỉ sếp la hét mới là độc hại. Một số đồng nghiệp còn thể hiện hành vi thụ động công kích như mỉa mai, khen đểu, chỉ trích gián tiếp và cô lập.

Họ hạ thấp, nói xấu hay phá hoại người khác để che giấu sự bất an hoặc cảm giác bị đe dọa. Sau đại dịch Covid-19, bà nhận thấy số người than phiền về môi trường làm việc độc hại tăng lên, một phần do giãn cách xã hội khiến kỹ năng giao tiếp suy giảm.

Bà lưu ý khi tìm việc mới, cần chú ý các dấu hiệu cảnh báo như tin tuyển dụng lặp lại cho cùng một vị trí, cho thấy nơi đó có tỷ lệ nghỉ việc cao.

Luật sư Amanda Szmuc ở Philadelphia, từng trải qua môi trường làm việc độc hại, khuyên nên ghi lại các mối quan ngại ngay khi xảy ra, bao gồm tương tác bất thường, tin nhắn không phù hợp hoặc bản ghi họp đã được phê duyệt. Việc này giúp bảo vệ bản thân nếu cần báo cáo lên cấp trên hoặc phòng nhân sự, đồng thời tránh bị thao túng tâm lý.

Nếu chưa thể rời đi vì tài chính, bạn có thể giới hạn tiếp xúc với người gây khó khăn bằng cách xin chuyển ca, nhận dự án khác hoặc thương lượng một vai trò tạo khoảng cách. Szmuc gợi ý nên tự đặt thời hạn như “Tôi sẽ cho việc này hai tuần” hoặc tìm ý kiến từ người khác.

Nhân viên bị ngược đãi có thể báo cáo lên phòng nhân sự hoặc cấp trên kèm bằng chứng vi phạm để người gây ra bị xử lý. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng xảy ra. Trong nhiều trường hợp, người báo cáo vẫn phải tiếp tục làm việc với người họ tố cáo, còn người vi phạm thì không bị sa thải.

“Khi mọi cách đều không hiệu quả, lựa chọn tốt nhất là tìm công việc khác”, giáo sư Tosti-Kharas, nói. “Giống như khi phát hiện khí độc trong nhà, bạn sẽ không cố sống chung với nó mà phải tìm cách loại bỏ hoặc rời đi”.

Ngọc Ngân (Theo Japan Times)