Người trẻ Việt dưới góc nhìn của giảng viên Canada

“Tôi nói với các bạn mình rằng tôi yêu nguồn năng lượng của giới trẻ nơi đây”, cô kể. “Sau chuyến đi, tôi lập tức đưa Việt Nam lên đầu danh sách những quốc gia yêu thích”.

Năm đó, Giannina Warren đang là chuyên gia tiếp thị và quan hệ công chúng tại Toronto, Canada. Hai năm sau, cô sang Anh du học, lấy bằng thạc sĩ và tiến sĩ rồi trở thành giảng viên tại Đại học Middlesex (London). Tình cờ, cô được giao phụ trách liên kết, xây dựng chương trình cử nhân ngành Quảng cáo, Quan hệ công chúng và hợp tác với Học viện Báo chí và Tuyên truyền (AJC) ở Hà Nội.

Từ năm 2017, cô bắt đầu hợp tác với AJC và đến Việt Nam mỗi năm vài lần, ngoại trừ giai đoạn gián đoạn do Covid-19. Năm ngoái, cô sang TP HCM, làm giảng viên toàn thời gian tại Đại học RMIT.

Nhớ lại lần đầu tiên gặp gỡ Việt Nam năm 2009, Giannina Warren nói bất ngờ trước tốc độ phát triển của đất nước này. Mọi thứ cô chứng kiến rất khác so với những gì được tuyên truyền trước đó. Người Việt, đặc biệt là giới trẻ, có đạo đức làm việc rất tốt, thể hiện rõ qua sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế mới nổi.

“Tăng trưởng GDP ấn tượng, công nghệ và sản xuất trong nước tiến bộ. Tôi nghĩ đây là thành tựu của việc thống nhất đất nước”, cô nói.

Sau này, khi được tiếp xúc nhiều hơn với các sinh viên, Giannina càng khẳng định nhận định của mình là đúng. So với Canada, Anh và Australia, nơi giảng viên làm việc ít áp lực hơn, các giáo viên Việt Nam thường đặt nhiều kỳ vọng, tạo thành sức ép, buộc sinh viên phải vươn lên để thành công.

Hệ thống hai học kỳ với các kỳ thi tuyển sinh tạo nên môi trường học tập bận rộn, nhịp độ nhanh cùng nhiều bài đánh giá và sự hỗ trợ sát sao cho học sinh. “Đạo đức làm việc chăm chỉ, nhiều giờ là đặc trưng rõ nét”, cô nói.

Giannina Warren vẫn nhớ những lần đầu đứng lớp, cô đã rất ngạc nhiên vì các ghế luôn được lấp đầy. Ở Anh, cô thường phải thuyết phục sinh viên đọc tài liệu hoặc đến lớp thường xuyên, trong khi tại Việt Nam, họ nhận thức rõ đây là việc cần làm. Tất cả sinh viên đều muốn nghe giảng, họ đã xem video, đọc trước nội dung. Họ hiểu cơ hội phát triển sự nghiệp sẽ nhiều hơn nếu có nền giáo dục tốt, đặc biệt là giáo dục quốc tế.

Sau buổi học, sinh viên thường tìm đến cô để đặt câu hỏi, giới thiệu bản thân và kết nối trên mạng xã hội. Họ thường chia sẻ những giấc mơ lớn như trở thành giám đốc sáng tạo tại công ty quảng cáo hoặc giám đốc truyền thông cho tổ chức từ thiện, phi chính phủ.

Nửa năm sau, Giannina Warren tự lý giải, người trẻ tận tâm với việc học và tự đặt áp lực thành công do kỳ vọng từ gia đình và văn hóa.

Gia đình là cốt lõi. Đặc biệt ở Việt Nam, cô thường được kể về tình huống khi bạn bè của bố mẹ đến ăn tối và hỏi về việc học. Họ thường có hai lựa chọn trả lời “cũng ổn” hoặc phải giải thích về bản thân và mục tiêu tương lai. Người trẻ thường hiểu học là cách để cải thiện cuộc sống cho chính họ và cho gia đình.

“Tôi chỉ nhận ra nhược điểm duy nhất là đôi khi người Việt quá tập trung vào điểm số và kết quả, trong khi chưa đặt đủ trọng tâm vào việc xây dựng tính cách”, Giannina Warren nói.

Nhưng sự kỳ vọng đã khiến thái độ của những người trẻ khác biệt “một cách đáng ngạc nhiên” so với sinh viên quốc tế. Cô từng hướng dẫn họ làm dự án phân tích một thành phố hoặc khu vực tại Việt Nam, từ đó xây dựng cách kể chuyện hấp dẫn hơn, đề xuất giải pháp cho vấn đề đô thị và nâng cao hình ảnh địa phương với du khách, nhà đầu tư và cư dân. Chỉ trong vài tuần, các bạn trẻ đã lên dự án bài bản. “Thành thật mà nói, chất lượng bài làm vượt xa sinh viên tôi từng giảng dạy tại Dubai, Mauritius và cả London”, cô nhận xét.

Lần thứ hai, cô tham gia buổi giảng luôn thu hút sinh viên tại nhiều trường đại học ở Việt Nam, nơi cô giới thiệu khái niệm bài thuyết trình ngắn gọn, gọi là elevator pitch. Đây là workshop mang tính tương tác cao, yêu cầu sinh viên suy nghĩ nghiêm túc kể câu chuyện thuyết phục với nhà tuyển dụng hoặc một người họ vừa gặp.

Với sinh viên Việt Nam, những buổi học này thường rất khác biệt. Ban đầu, họ rất rụt rè, nhưng khi được tạo điều kiện, họ làm việc theo cặp, ghi âm phần trình bày để tự đánh giá. Điều khiến cô ấn tượng là các sinh viên khát khao làm tốt ngay từ đầu. Họ viết kín mấy trang giấy, ra góc lớp luyện tập, cố ghi nhớ từng câu.

Tuy nhiên, cô nhấn mạnh, điều quan trọng không phải là học thuộc mà là biết kể câu chuyện một cách tự tin, tự nhiên. Đó không phải kỳ thi, đừng diễn tập hay dùng ghi chú. “Sau mỗi học kỳ, họ tiến bộ rất nhiều, tự tin hơn, biết mình là ai và cách kể câu chuyện của mình”, cô nói.

Cuối cùng, Giannina Warren cho rằng văn hóa đề cao giáo dục đã khiến Việt Nam thay đổi. Sinh viên hiểu rõ giá trị của một tấm bằng tốt, điểm số cao và sự nỗ lực để thành công trong sự nghiệp.

“Họ là cầu nối giữa quá khứ và tương lai đầy hứa hẹn của Việt Nam”, cô nói.

Ngọc Ngân