Nhận diện các yếu tố cản trở để hoàn thiện thể chế, thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển

Nhận diện các điểm nghẽn thể chế

Hội thảo có sự tham gia của đại diện lãnh đạo một số bộ, ngành; đại diện Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp; tổ chức pháp chế các bộ, ngành, các Hiệp hội Doanh nghiệp tại Việt Nam; các chuyên gia, nhà khoa học, luật sư…

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc nhấn mạnh, chưa khi nào Đảng và Nhà nước ta quan tâm đến kinh tế tư nhân như giai đoạn hiện nay. Nghị quyết 68-NQ/TW đã khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân trong giai đoạn phát triển hiện nay là động lực quan trọng của nền kinh tế, và đề ra các mục tiêu rất rõ ràng, đưa kinh tế tư nhân chiếm 55-58% GDP.

Cả Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị đều đặt ra nhiệm vụ rà soát và hoàn thiện thể chế. Với quan điểm, mục tiêu rất rõ của Bộ Chính trị, hiện Bộ Tư pháp đang cùng các bộ, ngành nhận diện các điểm nghẽn thể chế, tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển.

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc, doanh nghiệp tư nhân hiện nay chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí siêu nhỏ, yếu cả về nguồn lực, quản trị, và thường không hợp tác với nhau, nên không tạo nên sức mạnh. Về phía Nhà nước, đã có nhiều chính sách hỗ trợ, nhưng chưa có ưu đãi nào phân định rõ theo cấp độ doanh nghiệp lớn, vừa, và nhỏ cho phù hợp… Vì vậy, cần xác định đúng điểm yếu, đúng nguyên nhân để có được nguyên nhân nào giải pháp đó, nếu không nhận diện đúng sẽ không có giải pháp hiệu quả.

Toàn cảnh hội thảo.

Vì vậy, hội thảo mong muốn nhận diện những điểm mạnh, yếu của kinh tế tư nhân cả về lý luận và thực tiễn, từ đó nhận diện bất cập, những điểm nghẽn, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vưỡng mắc. Nguồn ý kiến từ Hội thảo là tư liệu quan trọng để Bộ Tư pháp cùng các bộ, ngành nghiên cứu xem xét trong quá trình hoàn thiện pháp luật thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển.

Ông Phan Đức Hiếu, Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và tài chính của Quốc hội cho rằng, một quy định pháp luật được ban hành không có chất lượng tốt thì có 5 nguy cơ tạo ra bất lợi cho doanh nghiệp. Đầu tiên là làm tăng chi phí, thứ hai là làm gia tăng rủi ro, thứ ba là làm hạn chế sáng tạo các ý tưởng kinh doanh, thứ tư là hạn chế cạnh tranh, và thứ năm là ảnh hưởng đến doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Nêu rõ có tổng cộng 5 chi phí phải bỏ ra khi thực hiện một quy định gồm chi phí hành chính, phí và lệ phí tính theo giá trị, chi phí đầu tư, chi phí cơ hội và chi phí không chính thức, ông Hiếu phân tích khi quy định pháp luật không rõ ràng, không phù hợp với thực tế có thể dẫn đến tranh chấp, rủi ro và hạn chế cạnh tranh, thậm chí còn là “nút bảo vệ” cho doanh nghiệp độc quyền khi gia nhập thị trường.

Từ đó, ông Hiếu cho rằng, cần xây dựng 1 bộ tiêu chí rà soát bất cập pháp luật với sự tham gia của các chuyên gia, doanh nghiệp. Tuy nhiên, phải rà soát độc lập, nếu để các Bộ tự làm sẽ rất khó nhận diện bất cập của chính Bộ mình, do đó cải cách không gặp nhau.

Cũng theo ông Hiếu, Việt Nam đang thiếu một cơ quan độc lập giám sát và đóng góp chuyên môn về cải cách, là một móc xích sàng lọc bổ sung cho Bộ Tư pháp, trước khi những dự thảo luật được trình lên Bộ Tư pháp pháp để thẩm định chính thức thì phải thông qua cơ quan này để kiểm soát mang tính chất độc lập, chuyên môn. Về lâu dài, Việt Nam cần có một Ủy ban cải cách thể chế, có chức năng giám sát và hỗ trợ cải cách thể chế một cách bền vững.

Thay đổi nhận thức, tư duy xây dựng pháp luật

Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, để các chính sách, quy định pháp luật đi vào cuộc sống của cộng đồng doanh nghiệp rất cần nâng cao công tác đào tạo, tập huấn về chính sách pháp luật, đồng thời các quy định cần rõ nghĩa, dễ thực hiện, nhất là các văn bản hướng dẫn.

Còn theo Chủ tịch Hiệp hội Pháp chế doanh nghiệp Nguyễn Duy Lãm, có hai điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là cán bộ thực thi và bất cập của thế chế. Ông Lãm đề nghị tiếp tục làm tốt công tác truyền thông; mở rộng phạm vi hỗ trợ, tiếp tục đơn giản các thủ tục hành chính về chuyển đổi, thuế, mặt bằng, chính sách thuế cho doanh nghiệp, đồng thời tăng cường phối hợp bộ ngành, địa phương, hiệp hội.

Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, đại biểu Quốc hội Đỗ Ngọc Thịnh cho rằng, đầu tiên phải thay đổi nhận thức, tư duy xây dựng pháp luật, hướng tới phục vụ người dân chứ không phải tăng cường quản lý. Ông Thịnh nhấn mạnh phải kích hoạt được đạo đức của giới tinh hoa xây dựng pháp luật, lấy lợi ích của quốc gia, dân tộc lên hàng đầu, ai không làm được thì đứng ra ngoài, thì mới có bước phát triển đột phá. Đồng thời, cần xây dựng các đạo luật có phạm vi nhỏ, hẹp, ngắn phù hợp mới kích hoạt doanh nghiệp loại hình này làm theo…

Tại hội thảo, các đại biểu cũng trao đổi, thảo luận về quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam; vai trò của pháp luật trong thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển; các yêu cầu đối với hệ thống pháp luật để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển nhanh, mạnh và bền vững; nhận diện những yếu tố, quy định pháp luật làm cản trở kinh tế tư nhân phát triển và kiến nghị giải pháp hoàn thiện… và kiến nghị, đề xuất hoàn thiện pháp luật.

Kết luận hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc bày tỏ đồng tình với nhiều ý kiến, kiến nghị, và cho biết, thời gian tới, Bộ Tư pháp tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát toàn diện hệ thống pháp luật, đặc biệt phải có cơ chế rà soát thường xuyên để gỡ vướng kịp thời cho hoạt động của kinh tế tư nhân.