Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng 4/11, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Xây dựng (sửa đổi).

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình dự án Luật Xây dựng (sửa đổi). (Ảnh: QH)

Đề cập về sự cần thiết của việc sửa đổi Luật Xây dựng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh, Luật Xây dựng năm 2014 được Quốc hội khoá XIII thông qua vào kỳ họp thứ 7 ngày 18/6/2014, có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2015. Qua 10 năm thực hiện, bên cạnh các kết quả đạt được, Luật Xây dựng cũng đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, đặt ra yêu cầu phải sửa đổi để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Quá trình xây dựng dự án Luật, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Xây dựng thực hiện đầy đủ, đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 64/2025/QH15 (được sửa đổi, bổ sung bởi Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 87/2025/QH15), tiếp thu đầy đủ ý kiến, ý kiến thẩm định của cơ quan, đơn vị có liên quan.

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, việc xây dựng Luật Xây dựng (sửa đổi) nhằm tiếp tục thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về hoàn thiện pháp luật về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa theo hướng xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, an toàn, chi phí tuân thủ thấp; tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong hoạt động đầu tư xây dựng, tạo điều kiện thuận lợi, minh bạch, bình đẳng cho người dân và doanh nghiệp; khắc phục những hạn chế, bất cập trong thực tiễn công tác đầu tư xây dựng; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Thực hiện tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) chỉ quy định những vấn đề khung mang tính nguyên tắc và những nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội, vì vậy dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) đã được sắp xếp, bố cục lại bao gồm 8 Chương và 97 Điều (giảm 71 điều so với luật hiện hành).

Các nội dung sửa đổi tập trung vào các nhóm vấn đề: Đổi mới phương thức và nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư xây dựng; Cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư kinh doanh; Phân định rõ trách nhiệm quản lý nhà nước và trách nhiệm các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng.

Các đại biểu dự Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. (Ảnh: QH)

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải cơ bản nhất trí với phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật.

Mua Hàng với Shopee

Để đảm bảo không chồng chéo với các Luật có liên quan, cơ quan thẩm tra đề nghị rà soát các điều khoản, đảm bảo Luật chỉ tập trung quy định đối với hoạt động xây dựng, quản lý theo quy chuẩn, tiêu chuẩn; bảo đảm tinh thần “chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm gắn với tăng cường kiểm tra giám sát”; và phân biệt việc áp dụng luật đối với hai loại dự án là công trình đầu tư từ ngân sách nhà nước công trình đầu tư có vốn tư nhân.

Về lập, thẩm định dự án và quyết định đầu tư xây dựng (từ Điều 23 đến Điều 28), cơ quan thẩm tra cho rằng, dự thảo Luật mới chỉ quy định thẩm định đối với dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án đầu tư kinh doanh, mà chưa làm rõ thẩm quyền thẩm định đối với nhóm “dự án đầu tư xây dựng khác” như vốn ODA, vốn vay ưu đãi,… cần bổ sung để tránh khoảng trống pháp lý trong thực hiện.

Đáng chú ý, về giấy phép xây dựng (từ Điều 43 đến Điều 46, Chương III), Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Nguyễn Thanh Hải cơ bản nhất trí với quy định miễn giấy phép xây dựng cho một số công trình, đây là nội dung mới, phù hợp chủ trương của Đảng, góp phần cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian và giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp trong hoạt động xây dựng.

Tuy nhiên, việc quy định nguyên tắc, tiêu chí, danh mục các công trình được miễn giấy phép xây dựng trong các văn bản dưới Luật cần hết sức thận trọng đảm bảo an toàn, chính xác dễ áp dụng, tránh trình trạng công trình được miễn giấy phép xây dựng nhưng lại phát sinh nhiều thủ tục hành chính trung gian hay “giấy phép con”. Ngoài ra, khi công trình được miễn giấy phép xây dựng, sẽ không có căn cứ pháp lý xác định tài sản gắn liền với đất để cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu, do vậy cần bổ sung quy định này tại các luật có liên quan đảm bảo quyền lợi của người dân.

Mặt khác, cần cân nhắc việc cho phép miễn giấy phép xây dựng và tự nghiệm thu đối với những công trình có yêu cầu cao về an toàn hay tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cộng đồng, mất an toàn về phòng cháy,.. Đối với những công trình này, nếu được miễn giấy phép xây dựng thì nghiên cứu việc cấp giấy phép sử dụng cho công trình trước khi chính thức đi vào hoạt động.

Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải báo cáo thẩm tra. (Ảnh: QH)

Hiện Luật chưa quy định rõ cơ chế xử lý đối với công trình đã được cấp phép hợp pháp nhưng vi phạm trong thi công (như sai thiết kế, thay đổi công năng, chiều cao, mật độ xây dựng… Cơ quan thẩm tra đề nghị bổ sung nguyên tắc xử lý các vi phạm này trong Luật, đảm bảo xử lý nghiêm, không để xảy ra hiện tượng phạt cho tồn tại hay hợp thức hóa sai phạm. Ngoài ra, Luật cần bổ sung làm rõ cơ chế cấp giấy phép trực tuyến để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân.

Mall) Loa Kiểm Âm Bluetooth EDIFIER MR3/MR5 I Công Suất 36W | Bluetooth 5.4 |

Về xây dựng công trình, quản lý chất lượng, nghiệm thu, bàn giao công trình xây dựng, quản lý chi phí đầu tư xây dựng và hợp đồng xây dựng (Chương IV và Chương V), Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT của Quốc hội đề nghị quy định rõ nguyên tắc xử lý đối với công trình không đạt yêu cầu khi hậu kiểm, như đình chỉ thi công, không cho phép đưa vào sử dụng, hoặc không được tiếp tục sử dụng.

Đồng thời, cần xác định rõ trách nhiệm và cơ chế bồi thường thiệt hại giữa các bên liên quan (chủ đầu tư, nhà thầu chính, nhà thầu phụ, đơn vị thi công…) theo pháp luật dân sự. Ngoài ra, cần tăng cường hậu kiểm và quy định biện các biện pháp xử lý vi phạm bảo đảm tính răn đe, nếu hậu kiểm phát hiện gian dối trong tự thẩm định, để chủ đầu tư không dám vi phạm và không thể vi phạm, từ đó nâng cao chất lượng và an toàn công trình cũng như hiệu quả của chủ trương chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm.