Ngày 8/11, hội thảo khoa học “Phát triển năng lực quản lý nhà nước về giáo dục cho cán bộ quản lý cấp sở, xã và cơ sở giáo dục khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp” được Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD-ĐT) phối hợp với Học viện Quản lý giáo dục tổ chức. TS Vũ Minh Đức, Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, cho biết từ khi cả nước bắt đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, công tác quản lý giáo dục bắt đầu bước vào giai đoạn mới với nhiều cơ hội và thách thức. 

Cấp xã hiện nay sẽ trực tiếp quản lý đối với cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học, THCS. Nhiều nhiệm vụ trước đây của phòng GD-ĐT, nay được chuyển về các phòng Văn hóa – Xã hội cấp xã, đòi hỏi đội ngũ cán bộ quản lý phải được trang bị kiến thức, kỹ năng phù hợp với yêu cầu của ngành.

Theo số liệu khảo sát của Bộ GD-ĐT trên toàn quốc vào tháng 8/2025, nhiều xã/phường chưa có đủ công chức phụ trách lĩnh vực giáo dục. Phòng Văn hóa – Xã hội của xã phải thực hiện nhiều nhiệm vụ thuộc về lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch, giáo dục, y tế, khoa học công nghệ, lao động thương binh xã hội,… nhưng chỉ được bố trí khoảng 10 công chức mỗi xã, trong đó, công chức phụ trách giáo dục chỉ bình quân 1,04 công chức/xã.

“Không ít cán bộ quản lý giáo dục cấp xã chưa có chuyên môn hoặc kinh nghiệm trong công tác giáo dục. Chỉ có khoảng dưới 50% số công chức phụ trách giáo dục ở các xã phường có chuyên môn về giáo dục hoặc từng công tác trong ngành giáo dục. 

Tuy nhiên, nhiều người trước đây chỉ phụ trách một cấp học, nay lại phải phụ trách cả ba cấp. Có những người có chuyên môn giáo dục nhưng đã chuyển sang lĩnh vực khác nhiều năm, nay quay trở lại. Điều này đã gây nên những lúng túng nhất định trong giai đoạn đầu”, ông Đức nói

Theo thống kê của Sở GD-ĐT TPHCM, sau 4 tháng sáp nhập, có 35/168 phường, xã bố trí cán bộ phụ trách giáo dục nhưng chưa từng làm công tác giáo dục. Tương tự, theo báo cáo của Sở GD-ĐT Lạng Sơn, 19/65 phường, xã có công chức phụ trách giáo dục nhưng không đúng chuyên môn và 2 phường, xã còn chưa bố trí vị trí này. 

Hay tại Tây Ninh hiện có tới 60/96 phường, xã giao nhiệm vụ cho công chức chưa được đào tạo chuyên môn thuộc lĩnh vực giáo dục. Trong khi đó, con số này tại Vĩnh Long là 69/124 phường, xã.

Bà Trần Thị Ngọc Châu, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TPHCM cho hay, khi số lượng cán bộ quản lý giáo dục được bố trí còn ít sẽ khó đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước về giáo dục toàn diện tại địa phương, đặc biệt là công tác tài chính.

GS.TS. Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học Giáo dục cũng đồng tình với điều này. Bà cho hay khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, khối lượng công việc quản lý của Sở GD-ĐT đã tăng gấp đôi, nhất là với các tỉnh mới sát nhập. 

Camera imou A32EP 3MP

Tầm xa hồng ngoại 10m với công nghệ hống ngoại thông minh. Chống ngược sáng HDR - Hỗ trợ đàm thoại 2 chiều - Hỗ trợ các tính năng thông minh: phát hiện chuyển động, phát hiện con người, phát hiện âm thanh bất thường, chế độ riêng tu, Smart tracking. Tích hợp còi báo động - Hỗ trợ chức năng Soft-AP, kết nối trực tiếp wifi camera không cần thông qua modem nhà mạng. Tích hợp Wi-Fi(IEEE802.11b/g/n), LAN, CLOUD (Imou Protect), ONVIF - Hỗ trơ khe cắm thẻ nhớ Micro SD max 256GB - Nguổn cấp: DC 5V1A, điện năng tiêu thụ - Chất liệu vỏ: Plastic. Đạt chứng nhận CE, FCC Xuất xứ: Trung Quốc ⁃ Bảo hành: 24 tháng. Trọn bộ sản phẩm bao gồm: -1 x Camera - 1 x Hướng dẫn Bắt đầu Nhanh -1x Bộ đổi nguồn -1x Cáp nguồn -1x Bọt gắn Hàng chính hãng imou bảo hành 2 năm toàn quốc

Việc không còn Phòng GD-ĐT cấp huyện đã dẫn đến thiếu lực lượng trung gian hỗ trợ chuyên môn, kiểm tra và bồi dưỡng giáo viên. Ngoài ra, số lượng và năng lực của cán bộ cấp xã còn hạn chế, bộ phận Văn hóa – Xã hội chịu trách nhiệm nhiều lĩnh vực, nhiều công chức phụ trách lĩnh vực giáo dục tại phòng Văn hóa – Xã hội cấp xã không có chuyên môn sâu hoặc được điều chuyển từ các lĩnh vực khác, dẫn đến lúng túng trong việc tham mưu và triển khai nhiệm vụ.

Cần chuẩn hóa đội ngũ quản lý giáo dục cấp xã

Trước thực tế trên, các nhà quản lý, chuyên gia cho rằng cần thiết phải chuẩn hóa đội ngũ quản lý giáo dục cấp xã, đáp ứng yêu cầu vận hành mô hình hai cấp.

GS.TS. Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng, việc đầu tiên người quản lý cần làm là nhận diện được vai trò mới của mình và  từng bước được/tự đào tạo bản thân để đáp ứng được yêu cầu trong vị thế mới của công việc.

“Phải nắm được công việc của mình, không thể cái gì cũng phải gọi hiệu trưởng giúp. Lãnh đạo cấp xã nhưng lại không nắm được gì ở dưới, sao có thể ra quyết định được”, bà nói.

Trong khi đó, một số địa phương đã đưa ra giải pháp ngắn hạn cho phép huy động hiệu trưởng, giáo viên nòng cốt hỗ trợ phòng Văn hóa – Xã hội trong việc làm quen với các hoạt động đặc thù của ngành. Chẳng hạn ở Nghệ An, lãnh đạo trường được giao tham mưu về chuyên môn, hỗ trợ công chức giáo dục cấp xã.

Về điều này, PGS.TS Phạm Văn Thuần, Giám đốc Học viện Quản lý giáo dục cho hay, có hai con đường để trang bị kiến thức, năng lực về giáo dục và đào tạo cho công chức quản lý giáo dục cấp xã, phường.

Với những người chưa có chuyên môn, kinh nghiệm trong ngành giáo dục, cần phải được đào tạo bài bản. Trước mắt, có thể bồi dưỡng chung về năng lực quản lý giáo dục, sau đó đào tạo sâu hơn như học văn bằng 2, học lên thạc sĩ quản lý giáo dục…

Mall) Loa Kiểm Âm Bluetooth EDIFIER MR3/MR5 I Công Suất 36W | Bluetooth 5.4 |

Với những người đã có kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục nhưng từng chuyển sang công tác tại các đơn vị khác rồi quay trở lại, cần có những chương trình bồi dưỡng ngay, để hạn chế những bất cập.

“Cần phải có một khung năng lực của cán bộ cấp xã, từ đó soi chiếu, đánh giá. Khi thấy năng lực nào còn thiếu sẽ đặt hàng để xây dựng chương trình phù hợp. 

Với cơ cấu vị trí việc làm của cấp xã hiện tại, một người phải làm rất nhiều việc, do vậy thời gian đi học tập, đào tạo không nhiều. Cần phải thực hiện chuyển đổi số trong giáo dục mạnh mẽ hơn, vừa làm việc vừa học trực tiếp kết hợp trực tuyến, đáp ứng nhu cầu quản lý địa phương hai cấp”, ông Thuần nói.

Sẽ sắp xếp lại các trường từ mầm non đến đại họcThời gian tới là giai đoạn đặc biệt của ngành giáo dục bởi sẽ có sự sắp xếp lại từ mầm non đến đại học, với mục tiêu có hệ thống trường lớp và chất lượng giáo dục, đào tạo tốt hơn.