Chế độ ăn chay trường loại bỏ tất cả sản phẩm có nguồn gốc động vật như thịt, sữa, trứng. Ước tính 1-5% dân số Mỹ theo chế độ này.

Nhiều nghiên cứu trước đây chỉ ra lợi ích của ăn chay như giảm nguy cơ bệnh tim, tiểu đường type 2, một số bệnh ung thư và kiểm soát cân nặng. Tuy nhiên, việc có đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu như protein, vitamin, khoáng chất từ chế độ hoàn toàn thực vật vẫn là một thách thức.

Một nghiên cứu tại Australia công bố hôm 18/4 đã theo dõi 240 người trưởng thành từ 30 đến 75 tuổi theo ba nhóm: ăn chay trường, ăn chay có sữa và ăn thịt.

Nhóm ăn thực vật tiêu thụ nhiều rau, trái cây, đậu, hạt, ít đồ uống có đường, đồ ăn vặt hơn. Họ cũng có lượng chất xơ, folate, magiê, vitamin E, sắt và omega-6 cao hơn. Tuy nhiên, nhóm này thiếu hụt đáng kể một số chất dinh dưỡng thiết yếu khác như vitamin B12, iốt, niacin, riboflavin và omega-3 so với các nhóm còn lại.

Các tác giả của nghiên cứu kết luận: “Chế độ ăn dựa trên thực vật, dù có nhiều chất dinh dưỡng có lợi, vẫn có thể dẫn đến thiếu hụt nếu không lên kế hoạch phù hợp”.

Một nghiên cứu khác tại New Zealand công bố hôm 16/4 đã phân tích chế độ ăn của gần 200 người ăn chay trường lâu năm và phát hiện điểm đáng chú ý về chất lượng protein. Khoảng 3/4 số họ đáp ứng lượng protein khuyến nghị hàng ngày từ thực vật như đậu phụ, đậu lăng và các loại đậu khác. Tuy nhiên, khi tính khả năng tiêu hóa và hấp thụ, chỉ khoảng một nửa nhận đủ hai axit amin thiết yếu là lysine và leucine.

Lysine và Leucine là những “khối xây dựng” quan trọng của protein, thiết yếu cho việc xây dựng cơ bắp, sản xuất hormone, hỗ trợ chức năng miễn dịch. Các nhà nghiên cứu giải thích tỷ lệ hấp thụ hai axit amin này từ thực vật thấp hơn đáng kể so với từ nguồn động vật. Phần lớn lượng nhỏ Lysine và Leucine trong thực vật sau tiêu hóa không được cơ thể hấp thụ mà bị đào thải.

Các tác giả nghiên cứu tại New Zealand nhấn mạnh việc đạt chất lượng protein cao với chế độ ăn chay trường đòi hỏi nhiều hơn chỉ tiêu thụ đủ lượng protein. Nó phụ thuộc vào sự cân bằng và đa dạng đúng đắn các loại thực phẩm thực vật để cung cấp đủ các axit amin cơ thể cần.

Sự thiếu hụt Lysine và Leucine kéo dài có thể làm rối loạn cân bằng protein, cản trở duy trì khối lượng cơ và ảnh hưởng chức năng quan trọng khác. Nguy cơ này lớn hơn ở nhóm dễ tổn thương như người cao tuổi ăn chay trường. Các nhà khoa học kêu gọi nghiên cứu thêm về cách người ăn chay tăng cường hấp thụ Lysine và Leucine cân bằng dinh dưỡng.

Tuy nhiên, giáo sư Tom Sanders, chuyên gia dinh dưỡng tại King’s College London, chỉ ra hạn chế của nghiên cứu ở New Zealand, như không có nhóm ăn tạp so sánh, không tính vai trò vi khuẩn đường ruột sản xuất Lysine và dựa vào dữ liệu tự báo cáo có thể kém tin cậy.

Thực tế, chế độ ăn chay trường mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, nhưng các nghiên cứu mới làm nổi bật thách thức tiềm ẩn liên quan đến việc hấp thụ một số chất dinh dưỡng và axit amin thiết yếu.

Các chuyên gia nhấn mạnh người ăn chay cần lên kế hoạch bữa ăn cẩn thận, đảm bảo sự đa dạng thực vật, có thể cần bổ sung vitamin B12, iốt, omega-3 hoặc tham vấn chuyên gia dinh dưỡng để đủ dưỡng chất cần thiết.

Minh Phương (Theo NyPost)