Phối hợp, phản ứng nhanh để thực hiện hiệu quả công tác trợ giúp pháp lý

Phó Cục trưởng Cục Phổ biến giáo dục pháp luật và TGPL Vũ Thị Hường chủ trì hội nghị. Dự hội nghị có Trưởng phòng Pháp luật hình sự và cải cách tư pháp, Cục Pháp chế và cải cách hành chính tư pháp (Bộ Công an), đại tá Nguyễn Văn Thịnh; đại diện các Sở Tư pháp, đại diện Trung tâm TGPL Nhà nước, điều tra viên cơ quan điều tra Công an một số tỉnh, thành trong cả nước.

Phát biểu khai mạc, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến giáo dục pháp luật và TGPL Vũ Thị Hường cho biết, việc thực hiện cơ chế phối hợp phản ứng nhanh trong TGPL nhằm bảo đảm cho người được TGPL tiếp cận sớm với TGPL và sử dụng dịch vụ TGPL kịp thời.

Đồng thời, hạn chế người thuộc diện được trợ giúp bị bỏ lỡ cơ hội được trợ giúp miễn phí; giúp quá trình tố tụng khách quan, đúng quy định của pháp luật; nâng cao chất lượng điều tra, chất lượng TGPL; bảo đảm quyền con người, quyền công dân…

Cơ chế phối hợp, phản ứng nhanh trong TGPL đã được hình thành từ năm 2007. Trên cơ sở hướng dẫn các quy định tại các bộ luật, luật tố tụng, Luật TGPL, Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Tòa án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành Thông tư liên tịch số 10/2018/TTLT về phối hợp thực hiện TGPL trong hoạt động tố tụng.

Tiếp đó, ngày 27/11/2023, Chương trình phối hợp số 5789/CTPH-BTP-BCA giữa Bộ Tư pháp và Bộ Công an về trực TGPL trong điều tra hình sự được ban hành, đánh dấu lần đầu tiên có trực TGPL 24/24 giờ trong điều tra hình sự được triển khai trên toàn quốc từ cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, hệ thống cơ sở giam giữ thuộc Công an nhân dân đến Công an cấp xã.

Toàn cảnh hội nghị.

Tại hội nghị, các đại biểu tham dự đã nghe đại tá Nguyễn Văn Thịnh trình bày và thảo luận, trao đổi về các công việc cần thực hiện, những lưu ý trong quá trình phối hợp, phản ứng nhanh cho người thực hiện TGPL; người có thẩm quyền tiến hành tố tụng tại các cơ quan điều tra thuộc Công an nhân dân, các cơ quan của Công an nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; người có thẩm quyền của cơ sở giam giữ; Công an cấp xã.

Các điều tra viên, trợ giúp viên pháp lý đã chia sẻ các câu chuyện, tình huống thực tiễn hoạt động tại địa phương khi tham gia TGPL, trực TGPL trong điều tra hình sự và kinh nghiệm phối hợp, thực hiện TGPL trong điều kiện sau sắp xếp tổ chức bộ máy theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp có sự thay đổi lớn về địa bàn, nhân sự…

Nhiều ý kiến cho rằng, trực TGPL 24/24 giờ trong điều tra hình sự là rất tiến bộ, giúp người trực TGPL cập nhật thông tin nhanh, trong thời gian tới, cần nâng cao vị thế, vai trò công tác TGPL, nhằm đảo bảo quyền lợi cho đối tượng được TGPL…

Hội nghị tập huấn nhằm nâng cao năng lực phối hợp, phản ứng nhanh của người thực hiện TGPL, viên chức là chuyên viên pháp lý của Trung tâm TGPL, bảo đảm quá trình phối hợp, phản ứng nhanh được thực hiện đúng quy định của pháp luật về tố tụng hình sự, thi hành tạm giữ, tạm giam và pháp luật về TGPL.

Bên cạnh đó, tăng cường hơn nữa công tác phối hợp, phản ứng nhanh giữa Trung tâm với cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, cơ sở giam giữ, Công an cấp xã trong việc cung cấp TGPL, đặc biệt là trong giải thích, thông tin, thông báo về TGPL.

Ngoài các đối tượng được TGPL theo Luật TGPL hiện hành, kể từ ngày 1/7/2025, Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 có hiệu lực bổ sung thêm diện người được TGPL là “Nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân của hành vi mua bán người và người dưới 18 tuổi đi cùng theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người”.

Đồng thời, kể từ ngày 1/1/2026, Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 có hiệu lực, bổ sung diện người được TGPL là “người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị buộc tội, bị hại, người làm chứng, người chấp hành biện pháp xử lý chuyển hướng, phạm nhân”.