Nhiều ý kiến đại biểu cho biết, thi hành án dân sự được xem là mắt xích cuối cùng nhưng có ý nghĩa quyết định trong chuỗi hoạt động tư pháp. Tuy nhiên, trên thực tế, hoạt động này vẫn còn nhiều bất cập, chồng chéo và kéo dài, đặc biệt trong khâu phối hợp giữa các cơ quan thi hành án với chính quyền địa phương và lực lượng chức năng.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt phát biểu thảo luận. (Ảnh: QH)

Theo phản ánh của đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn đại biểu tỉnh Đắk Lắk), hiệu quả thi hành án phụ thuộc không chỉ vào chấp hành viên, mà còn vào sự đồng hành, trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp.

Cho rằng dự thảo luật hiện mới dừng ở quy định chung, chưa phân định rõ vai trò, quyền hạn của từng cấp chính quyền, dẫn đến tình trạng “đẩy – né – chờ” khi tổ chức cưỡng chế, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt nhấn mạnh, nếu không ràng buộc cụ thể trách nhiệm của từng cấp, công tác thi hành án vẫn sẽ bị chậm trễ, thiếu quyết liệt.

Từ thực tiễn này, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt đề nghị tách riêng một khoản trong Điều 14, quy định rõ trách nhiệm phối hợp, hỗ trợ và giám sát của Ủy ban nhân dân các cấp, đồng thời thiết lập cơ chế phối hợp bắt buộc giữa cơ quan thi hành án, công an, viện kiểm sát và các cơ quan liên quan.

Các đại biểu dự Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. (Ảnh: QH)

Trong khi đó, đại biểu Cao Thị Xuân (Đoàn đại biểu tỉnh Thanh Hóa) cho rằng, cần mở rộng thẩm quyền cho cơ quan thi hành án được chủ động đề nghị lực lượng Công an hỗ trợ cưỡng chế. Bởi thực tế cho thấy, khi sự việc đã xảy ra mới yêu cầu phối hợp thì thường đã muộn và khó đảm bảo an toàn.

Qua thảo luận, các đại biểu thống nhất rằng, việc làm rõ trách nhiệm, tăng tính chủ động và cơ chế phối hợp thực chất là điều kiện tiên quyết để khâu thi hành án vận hành hiệu quả, tránh đùn đẩy, né tránh và chồng chéo trách nhiệm.

Bên cạnh đó, các đại biểu đề nghị dự thảo luật cần hoàn thiện mô hình tổ chức cơ quan thi hành án dân sự, nhất là phòng thi hành án khu vực, nhằm tăng tính chủ động, giảm tải cho cấp tỉnh.

Bộ phát wifi 4G di động mini ROOSEE M610, chuẩn wifi 6

Cụ thể, hiện Trưởng phòng thi hành án khu vực chưa có con dấu, tài khoản, không có quyền ra quyết định cưỡng chế, khiến mọi văn bản phải chuyển lên cấp tỉnh phê duyệt. Điều này làm giảm tính linh hoạt và kéo dài tiến độ xử lý vụ việc. Do vậy, cần trao thực quyền cho Trưởng phòng thi hành án khu vực, xem đây là một cấp quản lý vùng có địa vị pháp lý độc lập, được ký quyết định và chịu trách nhiệm trong phạm vi thẩm quyền.

Đại biểu Cao Thị Xuân phát biểu thảo luận. (Ảnh: QH)

Việc tổ chức cơ quan thi hành án cần tương đồng với hệ thống Tòa án và Viện kiểm sát nhân dân khu vực, để tạo sự thống nhất và thuận lợi trong phối hợp, bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong quá trình thực thi pháp luật.

Một nội dung nhận được nhiều sự quan tâm là xã hội hóa công tác thi hành án dân sự. Các đại biểu thống nhất đây là chủ trương đúng, song chưa đạt hiệu quả mong muốn do cơ chế hiện hành chưa trao đủ quyền hạn cho khu vực tư nhân. Thực tế, nhiều Văn phòng thi hành án dân sự tư nhân hoạt động cầm chừng, chủ yếu thực hiện thủ tục hành chính, do không được phép áp dụng biện pháp bảo đảm hay cưỡng chế.

Một số đại biểu kiến nghị cần mở rộng quyền hạn cho Văn phòng thi hành án và thừa hành viên tư nhân, song đi đôi với cơ chế giám sát, chế tài và quy định đạo đức nghề nghiệp chặt chẽ để tránh tiêu cực.

Theo ý kiến của các đại biểu Quốc hội, xã hội hóa chỉ thực sự có ý nghĩa khi được trao quyền thực chất, đồng thời có cơ chế kiểm soát rõ ràng để đảm bảo tính minh bạch, khách quan và bảo vệ quyền lợi của người dân.

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc phát biểu thảo luận. (Ảnh: QH)

Liên quan đến chuyển giao quyền, nghĩa vụ thi hành án, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn đại biểu Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, quy định này là bước tiến quan trọng trong việc xử lý các vụ việc phát sinh khi người phải thi hành án chết, doanh nghiệp sáp nhập hoặc chia tách.

Tải VPBank

Tuy nhiên, để khả thi, cần bổ sung cơ chế tạm chỉ định người quản lý di sản, cho phép Tòa án thẩm định người thừa kế và tài sản tạm thời, kéo dài thời hạn xem xét từ 5 ngày lên 15 ngày, đồng thời trao quyền cho Viện kiểm sát giám sát quy trình chuyển giao, tránh việc lợi dụng để trốn tránh nghĩa vụ.

Tại phiên thảo luận, đa số các ý kiến tại phiên thảo luận đều nhấn mạnh việc sửa đổi lần này không chỉ mang ý nghĩa kỹ thuật lập pháp, mà còn là bước cải cách thể chế quan trọng trong lĩnh vực tư pháp, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào công lý và Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.