Rút ngắn thời gian, giảm chi phí và thủ tục thi hành án dân sự

Đến thời điểm hiện nay, dự thảo Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) được xây dựng gồm 5 chương, 98 điều, nội dung bám sát 5 chính sách trong hồ sơ Đề nghị xây dựng Luật đã được Chính phủ thông qua và bổ sung.

Trong đó, điểm mới quan trọng là dự thảo Luật đã quy định đầy đủ phạm vi bản án, quyết định do cơ quan Thi hành án dân sự (THADS) tổ chức thi hành, hoàn thiện các nguyên tắc cơ bản trong THADS.

Đồng thời hoàn thiện các quy định về quyền, nghĩa vụ của đương sự, người có quyền, nghĩa vụ liên quan; xã hội hóa hoạt động THADS; hoàn thiện tổ chức, hoạt động; nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan THADS, người có thẩm quyền trong THADS; Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân; vai trò, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan trong THADS; hoàn thiện quy định về trình tự, thủ tục, rút ngắn thời gian, giảm thiểu chi phí, nâng cao hiệu quả THADS; tăng cường các điều kiện bảo đảm, đáp ứng yêu cầu quản lý và hoạt động THADS.

Toàn cảnh hội thảo.

Trong đó, điểm mới quan trọng là các quy định về xã hội hóa công tác thi hành án. Dự thảo Luật đã dành Chương III quy định về Thừa hành viên và Văn phòng thi hành án dân sự. Tại Phiên họp chuyên đề xây dựng pháp luật tháng 6 năm 2025, Chính phủ đã thống nhất với đề xuất của Bộ Tư pháp về việc đổi tên Văn phòng Thừa phát lại thành Văn phòng thi hành án dân sự và Thừa phát lại thành Thừa hành viên để phù hợp với phạm vi, tính chất hoạt động của tổ chức này.

Đồng thời mở rộng sự tham gia của khu vực tư nhân trên cơ sở có điều kiện nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới và Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Chính phủ cũng yêu cầu Bộ Tư pháp nghiên cứu để quy định rõ trách nhiệm của Văn phòng thi hành án dân sự, Thừa hành viên, bảo đảm thực hiện có hiệu quả chủ trương xã hội hóa công tác thi hành án dân sự; quy định đầy đủ điều kiện, cơ chế kiểm tra, giám sát hoạt động thi hành án dân sự do Văn phòng thi hành án dân sự, Thừa hành viên thực hiện, bảo đảm việc thi hành án do các tổ chức này thực hiện đúng quy định của pháp luật, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong quá trình thi hành án dân sự.

Đại biểu phát biểu tham luận tại hội thảo.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Trương Thế Côn – Tổng Biên tập Tạp chí Dân chủ và Pháp luật nêu rõ, trên tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, dự thảo Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) được xây dựng theo hướng: Hoàn thiện cơ chế rút ngắn thời gian, giảm chi phí và thủ tục thi hành án; đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin; tăng cường cơ chế kiểm soát quyền lực, phòng chống tiêu cực; đẩy mạnh xã hội hóa một số hoạt động thi hành án.

Tham luận tại hội thảo, các đại biểu cho rằng, THADS là giai đoạn quan trọng nhằm bảo đảm hiệu lực pháp lý của bản án, quyết định của Tòa án, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, công tác thi hành án dân sự đang gặp nhiều vướng mắc như quá tải hồ sơ, thiếu thông tin tài sản, quá trình xử lý kéo dài…

Hầu hết các đại biểu đều thống nhất với quy định tại dự thảo Luật theo hướng rút ngắn thời gian, giảm thiểu chi phí trong trình tự, thủ tục thi hành án dân sự; xã hội hóa mạnh công tác thi hành án dân sự với việc đổi tên Văn phòng Thừa phát lại thành Văn phòng thi hành án dân sự và Thừa phát lại thành Thừa hành viên để phù hợp với phạm vi, tính chất hoạt động của tổ chức này tại dự thảo Luật, mở rộng sự tham gia của khu vực tư nhân trên cơ sở có điều kiện.

Bà Phạm Huyền – Phó Trưởng phòng Kiểm sát thi hành án dân sự, Viện Kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội đề nghị cần bổ sung giải thích từ ngữ tại Điều 9, Điều 10 về cơ quan thi hành án dân sự, tổ chức khác được giao nhiệm vụ thi hành án dân sự, cá nhân khác được giao nhiệm vụ thi hành án dân sự. Đồng thời, cần quy định đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn của Viện Kiểm sát nhân dân trong thi hành án hành chính.

Về Văn phòng THADS và Thừa hành viên, bà Huyền cho rằng, cần có quy định cụ thể về những điều Thừa hành viên không được làm. Đồng thời, cân nhắc kỹ một số nhiệm vụ, quyền hạn của Thừa hành viên, ví dụ như việc áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án, vì có những quyền năng chỉ cơ quan nhà nước mới được áp dụng…