Sửa đổi Luật Giáo dục đại học: Hoàn thiện cơ chế tự chủ đại học

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh vừa chủ trì cuộc họp Hội đồng thẩm định Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), do Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì soạn thảo.

Trình bày hồ sơ tại buổi thẩm định, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học Nguyễn Tiến Thảo cho biết, Luật Giáo dục đại học ban hành năm 2012 và được sửa đổi, bổ sung năm 2018 đã tạo hành lang pháp lý mở rộng quyền tự chủ cho cơ sở giáo dục đại học từng bước nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng nhu cầu nhân lực của nền kinh tế, thúc đẩy cạnh tranh phát huy nguồn lực xã hội hóa giáo dục.

Tuy nhiên, sau hơn 13 năm thi hành, bên cạnh những kết quả đạt được, thực tế triển khai thi hành Luật Giáo dục đại học cũng gặp một số khó khăn, vướng mắc. Trong đó có nguyên nhân từ nhận thức, năng lực tổ chức thực hiện và hạn chế trong khi Luật Giáo dục đại học có nhiều chính sách, quy định mới.

Hệ thống văn bản pháp luật liên quan tới hoạt động của các cơ sở giáo dục đại học chưa được hoàn thiện đồng bộ, một số nội dung quy định tại Luật còn bất cập, chưa phát huy hết vai trò thực hiện dân chủ của các tổ chức chính trị xã hội, chưa phù hợp với thực tiễn và không theo kịp yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội trong bối cảnh mới của đất nước…

Toàn cảnh phiên họp.

Vì vậy, Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) được xây dựng nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về đổi mới căn bản, toàn diện, hiện đại hóa và đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao; đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, hội nhập quốc tế; đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật và những nội dung liên quan khác về giáo dục và đào tạo.

Đồng thời, tháo gỡ các điểm nghẽn, bất cập trong quá trình thi hành Luật hiện hành; bổ sung hoàn thiện đầy đủ, đồng bộ và thống nhất hệ thống pháp luật về giáo dục đại học nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, hoàn thiện mô hình quản trị đại học tiên tiến phù hợp với hệ thống chính trị, xã hội, văn hóa và con người Việt Nam.

Dự thảo Luật gồm 9 chương với 51 điều (giảm 22 điều so với Luật hiện hành), hướng tới những điểm đột phá so với Luật hiện hành gồm: Kiến tạo cho các cơ sở giáo dục đại học đột phá, tiên phong trong đổi mới sáng tạo, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao; tăng tính tự chủ, tự quyết của cơ sở giáo dục đại học; đột phá trong quản lý nhà nước và quản trị cấp cơ sở giáo dục đại học; tạo sân chơi cạnh tranh bình đẳng cho các bên liên quan tham gia hoạt động giáo dục đại học…

Trong đó, dự thảo đề xuất các chính sách xác lập vị trí pháp lý của một số cơ sở giáo dục đang hoạt động như một cơ sở giáo dục đại học; hoàn thiện cơ chế tự chủ đại học, nâng cao năng lực quản trị của các cơ sở giáo dục đại học và hiệu lực quản lý nhà nước, nhằm giải quyết các vấn đề về thực hiện quyền tự chủ của các cơ sở; giải quyết mô hình quản trị đại học hai cấp (có trường đại học thành viên).

Đồng thời, điều chỉnh các nội dung về chương trình đào tạo nhằm phát huy quyền tự chủ đại học và nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực; yêu cầu về nguồn nhân lực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; tác động của trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi xanh tới cơ cấu ngành nghề và yêu cầu năng lực của người lao động.

Đa dạng hóa phương thức tổ chức đào tạo, mở rộng cơ hội tiếp cận các trình độ đào tạo của cơ sở nhằm đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của người học; quản lý và bảo đảm chất lượng đào tạo theo tất cả hình thức, phương thức đào tạo, gồm cả chính quy và từ xa, liên kết trong nước và quốc tế…

Góp ý tại cuộc họp, các thành viên Hội đồng thẩm định cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Giáo dục đại học (sửa đổi). Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu, làm rõ các điều khoản thúc đẩy phát triển giáo dục tư thục; phân biệt cơ sở giáo dục đại học và cơ sở giáo dục có hoạt động đào tạo đại học.

Đồng thời nghiên cứu, bảo đảm thống nhất các nội dung quy định về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo với Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo mới ban hành.

Cụ thể hóa quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục đại học; quy định cụ thể về quyền và trách nhiệm của các cơ sở giáo dục đại học khác; rà soát bảo đảm quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và các quy định có liên quan…

Kết luận buổi thẩm định, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh nhất trí cao với sự cần thiết ban hành Luật Giáo dục đại học (sửa đổi). Theo Thứ trưởng, dự thảo Luật phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng, đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp; cụ thể hóa, quy phạm hóa đầy đủ các nhóm nội dung của các chính sách đã được thông qua.

Nêu rõ dự thảo Luật có liên quan đến rất nhiều luật khác, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cần rà soát kỹ lưỡng, đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật, đặc biệt là Luật Giáo dục…