Vi phạm giao thông bị xử phạt tại chỗ không lập biên bản: Khi nào đúng luật?

Anh Nguyễn Tuấn Minh (30 tuổi, ở xã Vật Lại, Hà Nội) hỏi: Tôi làm công việc giao hàng nên mỗi ngày phải di chuyển rất nhiều. Việc tham gia giao thông thường xuyên khiến tôi khó tránh khỏi những lúc vô tình vi phạm, dù luôn cố gắng tuân thủ quy định.

Trước nay, nếu bị xử phạt, tôi đều nghiêm túc chấp hành, không né tránh hay trì hoãn. Tuy nhiên, gần đây tôi gặp một tình huống khiến bản thân băn khoăn: một người mặc sắc phục yêu cầu tôi dừng xe, thông báo lỗi vi phạm và tiến hành xử phạt hành chính ngay tại chỗ – nhưng không lập biên bản.

Việc này khiến tôi lo lắng vì không rõ người đó có phải cán bộ thật hay là kẻ giả danh để lừa đảo. Xin hỏi: Theo quy định hiện hành, trong những trường hợp nào cơ quan chức năng được phép xử phạt vi phạm hành chính mà không cần lập biên bản?

Ngược lại, khi nào bắt buộc phải lập biên bản? Đặc biệt, tôi nghe nói từ ngày 1/7 sẽ có thay đổi về quy định này – điều đó có đúng không?

Khi nào được xử phạt mà không cần lập biên bản?

Luật sư Vũ Anh Tuấn (Văn phòng Luật sư Trung Hòa, Hà Nội) trả lời: Theo Điều 56 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2025, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, cán bộ có thẩm quyền được xử phạt tại chỗ mà không cần lập biên bản trong các trường hợp sau: Hình thức xử phạt là cảnh cáo.

Mức phạt tiền không quá 500.000 đồng đối với cá nhân hoặc 1.000.000 đồng đối với tổ chức. Tuy nhiên, quy định này không áp dụng nếu hành vi vi phạm được phát hiện qua thiết bị kỹ thuật như camera, máy quay, máy đo tốc độ… Trong những trường hợp đó, dù mức phạt thấp vẫn bắt buộc phải lập biên bản.

Ngoài ra, khi xử phạt tại chỗ không lập biên bản, cán bộ phải ra quyết định xử phạt ngay lập tức, không được trì hoãn cũng không được yêu cầu người vi phạm “về trụ sở làm việc sau”.

Khi nào bắt buộc phải lập biên bản?

Theo Điều 57 của Luật, tất cả các trường hợp xử phạt không thuộc diện được miễn lập biên bản đều phải lập biên bản và hồ sơ xử lý, bao gồm: Biên bản vi phạm hành chính.

Quyết định xử phạt. Các tài liệu, chứng cứ có liên quan như ảnh, clip, giấy tờ tùy thân… Hồ sơ này phải được lưu trữ theo đúng quy định pháp luật, nhằm đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi của người bị xử phạt.

Khi nào người dân nên cảnh giác?

Nếu người mặc sắc phục không dùng thiết bị kỹ thuật để phát hiện lỗi, mức phạt dưới 500.000 đồng và ra quyết định xử phạt tại chỗ thì từ ngày 1/7/2025, việc không lập biên bản là đúng luật.

Tuy nhiên, nếu mức phạt cao hơn, hoặc không có quyết định xử phạt rõ ràng, người dân hoàn toàn có quyền nghi ngờ và yêu cầu xác minh. Yêu cầu cán bộ xuất trình thẻ ngành: Cán bộ thật phải có thẻ ngành, biển hiệu hoặc thông tin rõ ràng về đơn vị công tác.

Phải có quyết định xử phạt tại chỗ: Nếu không có giấy tờ, phiếu xử phạt hoặc văn bản hợp lệ, đó là dấu hiệu bất thường. Hỏi rõ về mức phạt, căn cứ pháp lý, thời hạn nộp phạt và quyền khiếu nại.

Nếu nghi ngờ, hãy ghi lại thông tin, biển số xe công vụ nếu có và liên hệ công an xã, phường sở tại hoặc gọi số đường dây nóng của công an địa phương để xác minh.

Cẩn trọng với nguy cơ bị giả danh

Luật sư nhận định: Việc cho phép xử phạt không lập biên bản trong một số tình huống đơn giản từ ngày 1/7/2025 là nhằm giảm bớt thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian cho người dân. Tuy nhiên, chính sự đơn giản đó lại tiềm ẩn nguy cơ bị kẻ gian lợi dụng để giả danh, chiếm đoạt tiền.

Người dân như anh Minh cần hiểu rõ quyền lợi của mình, tỉnh táo trong mọi tình huống. Biết lúc nào có thể nộp phạt tại chỗ, lúc nào phải yêu cầu lập biên bản, xác minh thông tin – chính là cách bảo vệ bản thân một cách hợp pháp và văn minh.