Vua ‘áo vải cờ đào’ là câu đố về nhân vật lịch sử nào?

Theo sách “Nhà Tây Sơn” và một số tài liệu lịch sử Việt Nam, vua Quang Trung tên thuở nhỏ là Hồ Thơm, sau đổi thành Nguyễn Huệ. Ông sinh năm 1753 tại Bình Định (sau khi sáp nhập hiện là tỉnh Gia Lai), mất ngày 16/9/1792 tại Huế. Thân sinh Quang Trung là ông Hồ Phi Phúc và bà Nguyễn Thị Đồng. 

Thành tựu lớn nhất của vua Quang Trung là cùng 2 người anh em lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Tây Sơn, chấm dứt nội chiến phân tranh giữa nhà Trịnh (phía Bắc) và nhà Nguyễn (phía Nam), lật đổ hai thế lực này cùng nhà Hậu Lê, chấm dứt tình trạng phân biệt Đàng Trong – Đàng Ngoài kéo dài suốt 2 thế kỷ. Ngoài ra, Quang Trung còn là người đánh bại các cuộc xâm lược Đại Việt của Xiêm La từ phía Nam, của Đại Thanh từ phía Bắc.

Những cột mốc lịch sử gắn với Nguyễn Huệ:

– Năm 1771: Dựng cờ khởi nghĩa, trở thành một trong ba lãnh tụ cao nhất của phong trào Tây Sơn là “Tây Sơn tam kiệt” gồm 3 anh em: anh cả Nguyễn Nhạc (Hồ Nhạc) – tướng tổng chỉ huy của cả phong trào Tây Sơn; Nguyễn Lữ – tướng chỉ huy quân lương hậu cần; Nguyễn Huệ – tướng trực tiếp cầm quân.

– Năm 1775-1783: Tổng chỉ huy các trận đánh Phú Yên, Gia Định để lật đổ cơ đồ họ Nguyễn, đuổi thế lực Nguyễn Ánh ra khỏi bờ cõi.

– Năm 1785: Tổng chỉ huy trận Rạch Gầm – Xoài Mút, đánh tan 5 vạn quân Xiêm xâm lược.

– Năm 1786: Tổng chỉ huy các đợt tấn công tiêu diệt chính quyền họ Trịnh.

– Ngày 22/12/1788: Lên ngôi Hoàng đế tại Núi Bân (Phú Xuân – Huế), lấy niên hiệu là Quang Trung.

– Năm 1789: Tổng chỉ huy trận Ngọc Hồi – Đống Đa, quét sạch 29 vạn quân Thanh và bè lũ tay sai phản quốc Lê Chiêu Thống ra khỏi bờ cõi.

– Từ 1789 đến 1792: Ban bố Chiếu khuyến nông, Chiếu lập học, tiến hành những cải cách tích cực và táo bạo.

– Ngày 15/9/1792: Quang Trung đột ngột qua đời. Triều đình rối ren dẫn đến việc Nguyễn Ánh đã đánh thắng quân Tây Sơn. Đến nay vị trí lăng mộ vua Quang Trung vẫn là một bí ẩn chưa có lời giải.

Theo sách “Lịch sử Việt Nam cổ trung đại”, Nguyễn Huệ vốn xuất thân từ gia đình nông dân thuần túy ở Bình Định, dựng cờ khởi nghĩa, lập nên sự nghiệp đế vương. Từ một người áo vải (nông dân), ông trở thành hoàng đế của một dân tộc.

Khi vua Quang Trung đột ngột qua đời năm 1792, hoàng hậu Lê Ngọc Hân đã viết bài thơ “Ai tư vãn” để khóc thương chồng, trong đó bà có dùng câu: “Mà nay áo vải cờ đào / Giúp dân, dựng nước biết (xiết) bao công trình”. Từ đó, áo vải cờ đào thành biểu tượng cho việc sự nghiệp lớn bắt nguồn từ những điều bình thường, đơn giản.

Ngoài hình ảnh anh hùng áo vải, Quang Trung còn được biết đến với bài võ Yến phi quyền. Theo sách “Võ Nhân Bình Định”, vua Quang Trung dựa vào các bài Thần đồng, Lão mai, Ngọc Trản để sáng tạo ra bài võ này và dùng để rèn luyện cho các nghĩa binh Tây Sơn trong giai đoạn trước khi đưa quân ra Bắc Hà đánh đuổi quân Thanh xâm lược. Bên cạnh đó, binh khí từng được vua Quang Trung sử dụng là Ô Long đao với cán bằng gỗ mun, lưỡi bằng kim khí màu đen. Khi đao ra khỏi vỏ, khí lạnh tỏa ra một vùng khá rộng và sắc bén giúp vua lập nhiều chiến công trong suốt nhiều năm chinh chiến.

Bài hịch của vua Quang Trung nêu mục đích tiến quân ra Bắc của nghĩa quân Tây Sơn là để chống lại cuộc xâm lược của nhà Thanh, khích lệ tinh thần chiến đấu của binh sĩ. Dù chỉ có 35 chữ nhưng Hịch xuất quân đã khẳng định ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, phong tục tập quán là để tóc dài và nhuộm răng đen của người Việt Nam.

Bài hịch cũng nói lên quyết tâm đánh giặc để bảo vệ độc lập dân tộc, tiêu diệt khiến cho quân giặc mảnh giáp không còn, không còn một chiếc xe nào trở về, để cho lịch sử muôn đời biết nước Nam anh hùng là có chủ.

(Tổng hợp)