Xây dựng “lá chắn số” bảo vệ dữ liệu, chủ quyền trong kỷ nguyên vươn mình

Nhận diện sớm rủi ro an ninh mạng

Ngày 22/12/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 57/NQ-TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Một trong những quan điểm chỉ đạo tại Nghị quyết là làm giàu, khai thác tối đa tiềm năng của dữ liệu, đưa dữ liệu thành tư liệu sản xuất chính, thúc đẩy phát triển nhanh cơ sở dữ liệu lớn, công nghiệp dữ liệu, kinh tế dữ liệu.

Nghị quyết cũng khẳng định, bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng; bảo đảm an ninh mạng, an ninh dữ liệu, an toàn thông tin của tổ chức và cá nhân là yêu cầu xuyên suốt, không thể tách rời trong quá trình phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Các chuyên gia tham dự toạ đàm.

Phát biểu đề dẫn tọa đàm, Phó Tổng biên tập Báo Nhân Dân Phan Văn Hùng cho biết, trong kỷ nguyên số, dữ liệu đã trở thành “nguồn tài nguyên mới”, là động lực then chốt để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế số, xã hội số và xây dựng Chính phủ số. Nhưng đi cùng với đó, nguy cơ mất an toàn thông tin, rò rỉ dữ liệu cá nhân, tấn công mạng và xâm phạm chủ quyền số quốc gia đang hiện hữu và ngày càng phức tạp.

Đảng và Nhà nước ta đã nhiều lần khẳng định: Bảo vệ an ninh mạng chính là bảo vệ độc lập, chủ quyền và sự phát triển bền vững của đất nước trong thời đại mới. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Chúng ta đang bước vào giai đoạn bình minh của kỷ nguyên số, thời kỳ dữ liệu đã trở thành tài nguyên, tư liệu sản xuất quan trọng, trở thành năng lượng mới, thậm chí là “máu” của nền kinh tế số”. Đây không chỉ là định hướng chiến lược, mà còn là mệnh lệnh của thời đại đối với Việt Nam.

Ông Phan Văn Hùng, Phó Tổng Biên tập Báo Nhân Dân phát biểu đề dẫn tọa đàm.

Thực tế cho thấy, trong khi lượng dữ liệu khổng lồ được tạo ra từng ngày, từng giờ, thì rủi ro và nguy cơ tấn công mạng cũng gia tăng không kém. Chỉ một lỗ hổng nhỏ có thể dẫn đến hệ lụy lớn, gây thiệt hại kinh tế, ảnh hưởng uy tín tổ chức, thậm chí đe dọa an ninh quốc gia. Vì vậy, việc nhận diện sớm các rủi ro, xây dựng hành lang pháp lý chặt chẽ, đầu tư công nghệ và phát triển nguồn nhân lực an ninh mạng là những vấn đề mang tính cấp thiết, sống còn.

Phó Tổng Biên tập Báo Nhân Dân khẳng định, bảo vệ dữ liệu và an ninh mạng không chỉ là trách nhiệm của từng quốc gia, mà còn là thách thức chung toàn cầu. Tới đây, Việt Nam sẽ đăng cai tổ chức Lễ mở ký Công ước về chống tội phạm mạng với tên gọi “Công ước Hà Nội”, đánh dấu việc một văn kiện pháp lý đầu tiên của Liên hợp quốc về tư pháp hình sự được thông qua sau 20 năm.

“Sự kiện đó cho thấy cộng đồng quốc tế đang ngày càng coi trọng hợp tác đa phương, đặt nền móng cho một không gian mạng minh bạch, an toàn và nhân văn. Việt Nam chúng ta cũng tích cực tham gia, góp phần vào nỗ lực chung này”, ông Phan Văn Hùng nhấn mạnh.

Xây dựng môi trường số an toàn

Tại tọa đàm, các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học cùng trao đổi, phân tích, từ đó đưa ra những kiến nghị, giải pháp thiết thực nhằm xây dựng một môi trường số an toàn, bảo vệ dữ liệu quốc gia, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân và doanh nghiệp.

Trong đó, ông Phạm Đại Dương, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cho rằng, dữ liệu được xem là tài sản chiến lược quốc gia, do vậy, chúng ta cần có những chiến lược để bảo đảm an ninh dữ liệu, an ninh mạng. Chúng ta cũng thấy rằng công nghệ số luôn phát triển liên tục với tính kết nối cao.

Quang cảnh buổi tọa đàm.

Do vậy, quan điểm của Đảng, Nhà nước trong bảo đảm an ninh mạng, an ninh dữ liệu là trong hoạch định chính sách, cần chuyển từ tư duy phòng thủ bị động sang chủ động và tích cực nhận diện sớm những rủi ro và chủ động các biện pháp.

Đây là yếu tố rất quan trọng trong bảo vệ an ninh dữ liệu, đồng thời là trách nhiệm không chỉ của các cơ quan nhà nước, mà còn của doanh nghiệp và người dân – những chủ thể trực tiếp sử dụng, khai thác dữ liệu. Nếu trước đây pháp luật mới dừng ở mức phòng ngừa, thì với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ hiện nay, cần nhấn mạnh vai trò dẫn dắt, chủ động định hướng.

Ông Phạm Đại Dương, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Chính sách, Chiến lược Trung ương phát biểu tại tọa đàm.

“Để bảo vệ dữ liệu, cần kết hợp hai thành tố: Thứ nhất là bảo vệ bằng công nghệ, hạ tầng, quy trình – tức giải pháp kỹ thuật; thứ hai là bảo vệ bằng hệ thống pháp luật. Chúng ta đã có nhiều luật như Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân… và trong thời gian tới Quốc hội sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện các luật liên quan”, ông Phạm Đại Dương cho biết.

Ông Ngô Tuấn Anh – Trưởng Ban An ninh dữ liệu, Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia cho rằng, từ các bài học thực tiễn, cần tập trung vào ba nhóm giải pháp: siết chặt cấu hình an toàn trước khi đưa dịch vụ lên Internet; quản lý, phân loại và hạn chế lưu trữ dữ liệu không cần thiết; xây dựng quy trình phát hiện sớm, cách ly, khôi phục và phối hợp pháp lý khi xảy ra sự cố…