Ngày nay, chiếc điện thoại thông minh đã trở thành vật bất ly thân của hầu hết chúng ta. Cùng với sự tiện lợi mà nó mang lại, nhiều tính năng được thiết kế để cuộc sống dễ dàng hơn, trong đó có GPS (Hệ thống Định vị Toàn cầu). Tuy nhiên, việc giữ GPS bật liên tục, đôi khi là vô thức, đang tạo ra những rủi ro tiềm ẩn mà không phải ai cũng nhận ra.

Sự tiện lợi đi kèm mối lo ngại về quyền riêng tư

GPS là công cụ đắc lực cho nhiều ứng dụng và dịch vụ hiện đại. Từ việc chỉ đường, gọi xe, đặt đồ ăn, cho đến cập nhật thời tiết hay tìm kiếm địa điểm gần đó, GPS đều đóng vai trò trung tâm. Các dịch vụ an toàn như “Tìm iPhone” hay “Tìm thiết bị của tôi” của Google cũng dựa hoàn toàn vào dữ liệu vị trí để giúp bạn định vị lại thiết bị thất lạc hoặc hỗ trợ trong các tình huống khẩn cấp.

Tuy nhiên, sự tiện lợi này đi kèm với một cái giá mà không ít người dùng bỏ qua: quyền riêng tư cá nhân. Khi bạn liên tục bật GPS, một lượng lớn dữ liệu về vị trí, thói quen di chuyển, và thậm chí là các địa điểm nhạy cảm của bạn sẽ được thu thập.

Cơ chế theo dõi vị trí và “hàng rào địa lý”

Hầu hết các điện thoại thông minh hiện đại đều được trang bị cảm biến định vị địa lý thời gian thực. Khi bạn đồng ý các điều khoản sử dụng ứng dụng hoặc chấp nhận cookie mà không đọc kỹ, bạn đang vô tình trao quyền truy cập vào dữ liệu vị trí của mình.

Một trong những công nghệ tận dụng triệt để dữ liệu này là Geofencing (hàng rào địa lý). Đây là kỹ thuật cho phép các nhà quảng cáo gửi thông báo hoặc hiển thị quảng cáo mục tiêu đến điện thoại của bạn ngay khi bạn bước vào hoặc rời khỏi một khu vực địa lý cụ thể. Ví dụ, bạn đi ngang qua một cửa hàng cà phê và ngay lập tức nhận được quảng cáo giảm giá.

Những rủi ro khi bật GPS thường xuyên

Việc liên tục bật GPS trên điện thoại di động có thể dẫn đến nhiều hậu quả đáng lo ngại.

Xâm phạm quyền riêng tư: Dữ liệu vị trí của bạn, dù bạn có biết hay không, đang được thu thập và phân tích bởi nhiều bên. Các nhà môi giới dữ liệu có thể tổng hợp thông tin về thói quen di chuyển, sở thích mua sắm, thậm chí cả tình trạng sức khỏe của bạn (nếu bạn sử dụng các ứng dụng sức khỏe có truy cập vị trí). Những thông tin này có thể được bán hoặc chia sẻ mà bạn không hề hay biết, tạo ra một hồ sơ cá nhân chi tiết mà kẻ xấu có thể lợi dụng.

Nguy cơ lộ thông tin cá nhân và bị lừa đảo: Dữ liệu vị trí có thể bị tin tặc tấn công nếu các biện pháp bảo mật không được cập nhật. Kẻ gian có thể dùng thông tin này để theo dõi bạn, biết được khi nào bạn vắng nhà để lên kế hoạch trộm cắp, hoặc thậm chí là khai thác thông tin nhạy cảm khác. Đã có những trường hợp đáng báo động về việc dữ liệu vị trí bị sử dụng để tiết lộ bí mật cá nhân, như trường hợp một linh mục bị lộ thông tin cá nhân do dữ liệu vị trí từ ứng dụng hẹn hò của mình.

Bị lợi dụng cho các mục đích không mong muốn: Dù mục đích ban đầu của việc thu thập vị trí là để phục vụ người dùng và tăng cường an toàn, nhưng trên thực tế, nó có thể bị lạm dụng. Ví dụ, dữ liệu vị trí từng được sử dụng để nhắm mục tiêu quảng cáo nhằm ngăn cản những phụ nữ ủng hộ quyền phá thai tại Boston. Điều này cho thấy ranh giới giữa lợi ích và sự lạm dụng là rất mong manh. Thậm chí, việc theo dõi vị trí còn được sử dụng trong các vụ án hình sự, nhưng nó cũng dấy lên lo ngại về việc xâm phạm quyền tự do cá nhân và có thể bị lạm dụng trong tương lai.

Pin yếu và hiệu suất thiết bị giảm sút: Việc duy trì GPS hoạt động liên tục sẽ tiêu hao một lượng lớn năng lượng pin, khiến điện thoại của bạn nhanh hết pin hơn. Điều này cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu suất tổng thể của thiết bị.

Cách quản lý dữ liệu cá nhân

Để bảo vệ quyền riêng tư và an toàn thông tin cá nhân, bạn nên cân nhắc các biện pháp sau.

Kiểm tra và điều chỉnh quyền truy cập vị trí của ứng dụng: Hãy thường xuyên vào phần cài đặt quyền riêng tư trên điện thoại (trong mục Cài đặt -> Vị trí hoặc Quyền riêng tư) để xem ứng dụng nào đang có quyền truy cập vị trí của bạn.

Hạn chế quyền truy cập vị trí: Thay vì cho phép ứng dụng truy cập vị trí “luôn luôn” (Always), hãy chọn “Chỉ khi dùng ứng dụng” (While using the app) hoặc “Hỏi lần tới” (Ask next time) đối với những ứng dụng không thực sự cần vị trí liên tục. Một số ứng dụng như Uber hay Grab chỉ cần vị trí khi bạn đang sử dụng dịch vụ.

Tắt hoàn toàn quyền truy cập vị trí đối với những ứng dụng không cần thiết (ví dụ: các trò chơi, ứng dụng chỉnh sửa ảnh).

Chỉ bật GPS khi cần thiết: Mặc dù tiện lợi, nhưng không phải lúc nào bạn cũng cần bật GPS. Hãy tập thói quen bật GPS khi cần định vị hoặc sử dụng bản đồ, và tắt đi khi không sử dụng.

Cập nhật hệ điều hành và ứng dụng thường xuyên: Các bản cập nhật thường bao gồm các bản vá lỗi bảo mật quan trọng. Việc cập nhật thường xuyên giúp điện thoại của bạn được bảo vệ tốt hơn trước các mối đe dọa mới.

Sử dụng VPN (Mạng riêng ảo): Khi kết nối internet, đặc biệt là Wi-Fi công cộng, VPN sẽ giúp mã hóa dữ liệu của bạn và che giấu địa chỉ IP thực, khiến việc theo dõi vị trí của bạn trở nên khó khăn hơn.

Việc bật GPS liên tục mang lại tiện ích rõ ràng, nhưng những rủi ro tiềm ẩn đối với quyền riêng tư và an toàn cá nhân là không thể phủ nhận. Hãy là một người dùng thông thái, chủ động quản lý dữ liệu vị trí của mình để tránh những hậu quả đáng tiếc.

Theo Secure World, China Daily