Đại biểu Quốc hội: Đảm bảo học sinh được hưởng chính sách thực chất

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, chiều 22/5, các ĐBQH thảo luận tại Tổ về: Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân; Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi; Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kéo dài thời hạn miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp được quy định tại Nghị quyết số 55/2010/QH12 của Quốc hội về miễn, giảm thuế sử dụng đất nông nghiệp đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Nghị quyết số 28/2016/QH14 và Nghị quyết số 107/2020/QH14.

Đại biểu Nguyễn Thị Hà phát biểu thảo luận.

Qua thảo luận, các đại biểu thống nhất cao với việc ban hành Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Góp ý cụ thể đối với chính sách miễn, hỗ trợ học phí, kinh phí thực hiện quy định tại Điều 2, Điều 3 dự thảo Nghị quyết, đại biểu Nguyễn Thị Hà (Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh) đánh giá cao mục tiêu và ý nghĩa nhân văn của chính sách. Tuy nhiên, để chính sách được triển khai hiệu quả và công bằng, đại biểu đề nghị bổ sung, làm rõ về mức độ và cơ chế “hỗ trợ học phí” đối với cơ sở ngoài công lập.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Hà, Dự thảo mới dừng ở nguyên tắc hỗ trợ, nhưng chưa nêu chi tiết hỗ trợ mức nào và bằng hình thức gì. Nếu Nhà nước hỗ trợ, có thể hiểu là ngân sách sẽ cấp một khoản tiền để bù đắp một phần hoặc toàn bộ học phí mà lẽ ra học sinh phải đóng cho trường tư thục, dân lập. Trong thực tế, học phí tại các cơ sở ngoài công lập rất đa dạng và cao so với cơ sở giáo dục công lập. Do vậy, để đảm bảo công bằng và hiệu quả ngân sách, trong Nghị quyết nên giao Chính phủ quy định rõ mức hỗ trợ học phí cho học sinh ngoài công lập.

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Thị Hà cũng đề nghị, cần chú trọng kiểm soát các khoản thu khác ngoài học phí khi áp dụng miễn học phí. Theo đó Bộ Giáo dục và Đào tạo cần có hướng dẫn chặt chẽ về danh mục và mức trần các khoản thu dịch vụ, thỏa thuận trong nhà trường, kèm cơ chế giám sát bởi phụ huynh và chính quyền địa phương, tránh việc lợi dụng lạm thu các khoản thu khác kể cả trên tinh thần tự nguyện của phụ huynh học sinh. Như vậy mới đảm bảo học sinh được hưởng chính sách thực chất, chứ không phải miễn một khoản chính thức nhưng lại phát sinh nhiều khoản thu khác.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh phát biểu thảo luận.

Cũng khẳng định việc miễn học phí cho người học tại các cơ sở giáo dục công lập là chủ trương đúng đắn, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với công bằng trong tiếp cận giáo dục, đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai) cho rằng, cần lưu ý thêm khái niệm “cơ sở giáo dục công lập” hiện nay bao hàm cả những đơn vị đã thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, trong đó có những cơ sở tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh, mặc dù tỷ lệ các trường mầm non và phổ thông công lập thực hiện tự chủ tài chính hiện vẫn còn ít, nhưng ở các đô thị lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh… đã xuất hiện một số mô hình trường phổ thông công lập tự chủ hoàn toàn hoặc một phần. Nếu không xác định rõ phạm vi được miễn học phí, sẽ dẫn đến cách hiểu và áp dụng không đồng bộ giữa các địa phương.

Tại Điều 2 của Dự thảo Nghị quyết quy định giao cho Hội đồng nhân dân tỉnh quyết định mức hỗ trợ đóng học phí. Theo đại biểu Trần Thị Hà (Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh), đối với các tỉnh tự cân đối được ngân sách thì dễ dàng ban hành nghị quyết đặc thù miễn học phí cho học sinh ngoài công lập, còn đối với các tỉnh không tự cân đối được ngân sách thì HĐND tỉnh đó không thể ban hành nghị quyết đặc thù được.

Mặc dù Điều 3 quy định về kinh phí thực hiện cũng đề cập “Ngân sách Trung ương hỗ trợ ngân sách địa phương chưa cân đối được ngân sách theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước và pháp luật có liên quan”, tuy nhiên quy định không cụ thể sẽ dễ dẫn đến việc hỗ trợ không công bằng giữa các địa phương.

Do đó, đại biểu Trần Thị Hà đề nghị, đối với các tỉnh tự cân đối ngân sách thì giao cho HĐND cấp tỉnh ban hành nghị quyết đặc thù với nguyên tắc không thấp hơn so với mức hỗ trợ cho học sinh công lập, còn đối với những tỉnh chưa cân đối được ngân sách, khó khăn trong bố trí ngân sách, vẫn phụ thuộc vào ngân sách trung ương thì không phải ban hành nghị quyết đặc thù và Trung ương sẽ quy định luôn vào trong Nghị quyết này là trung ương sẽ chi trả theo Nghị quyết này.

Đại biểu Y Vinh Tơr phát biểu thảo luận.

Đồng quan điểm, đại biểu Y Vinh Tơr (Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk) đề nghị cơ quan thẩm định cần phải đánh giá đảm bảo chính xác nguồn lực của ngân sách nhà nước đảm bảo đủ để có thể thực hiện liên tục, nhất là đối với các địa phương còn nhiều khó khăn, chưa cân đối được ngân sách. Cùng với đó, đại biểu cũng đề nghị, chính sách hỗ trợ đặc thù học sinh ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng khó khăn thì ngoài miễn, hỗ trợ học phí cũng phải cần tính đến chính sách hỗ trợ về chi phí về ăn ở, một số chi phí về hỗ trợ học tập.

Cho ý kiến đối với Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kéo dài thời hạn miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp được quy định tại Nghị quyết số 55/2010/QH12 của Quốc hội về miễn, giảm thuế sử dụng đất nông nghiệp đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Nghị quyết số 28/2016/QH14 và Nghị quyết số 107/2020/QH14, các đại biểu đánh giá, chính sách trong Dự thảo Nghị quyết đã thể hiện tinh thần nhất quán, cam kết chính trị mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước trong việc đồng hành cùng khu vực nông nghiệp, tạo động lực sản xuất nông nghiệp cho người dân, nông dân, nông thôn.

Để chính sách miễn, giảm thuế đất nông nghiệp thực sự phát huy vai trò là công cụ điều tiết hiệu quả, góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp và sử dụng đất một cách hợp lý thì cũng cần có sự điều chỉnh đất hoang hóa, các ĐBQH cho rằng cần nghiên cứu để có chính sách vừa hỗ trợ tài chính nhưng cũng vừa tạo ra động lực hỗ trợ người dân trực tiếp sản xuất, sử dụng đất đúng mục đích.